Günümüzde küçük ve sakin bir yaşantısı olan kasabanın tarihi oldukça eskilere dayanmaktadır. Asya Kıtası’nın batıya doğru uzanan Anadolu Yarım Adasının Ege Bölgesinde bulunan ve Antik dönemde isminin pek çok mitolojiye karıştığı Bozdağ’ın güney eteğine sırtını yaslamış Birgi Köyü sadece mitolojik öykülerde değil İlyada ve Odesa destanında bile geçmiştir. Bu kadar önemli olan bu yerde sırasıyla Frigler, Persler, Bergama Krallığı, Bizanslılar, Romalılar, Aydınoğulları ve son olarak Osmanlı İmparatorluğu hüküm sürmüştür. 1308 yılında Aydınoğulların’dan alınan kent, Türklerin döneminde Birgi adıyla kültür tarihinde yerini almıştır. Daha sonradan kesin olarak 1426 yılında Osmanlıların himayesi altına girmiştir. Ayrıca burada yaşan her medeniyet kendine ait bir iz bırakmış. Çok küçük bir köy olsa da oldukça geniş bir tarihe ve kültürel mirasa ev sahipliği yapmaktadır. Bunca uygarlığa ev sahipliği yapan köy önemli kişilere de ev sahipliği yapmıştır. Bu kişiler ilk Türk denizcisi olan Aydınoğlu Mehmet Beyin oğlu Gazi Umur Bey ve ilk Türk doktor Hızır Bin Ali Paşadır. Tarihini hala yansıtan Birgi Köyü gezilecek yerleri ve anlatacak çok fazla hikayesi bulunmaktadır.
Birgi Köyü’nde Görülmesi Gereken Yerler
Zaman direnen taş evleri, camileri, medreseleri ve hamamları ile ünlü olan Birgi Köyü alimler diyarıdır. Bu köyde görebileceğiniz çoğu şey aslında dev bir müzenin parçasıdır. Masalsı köy Birgi’de gezilmesi ve görülmesi gereken pek çok yer bulunmaktadır. Tarihi evlerinden, kaleleri ve surlarına kadar önemli yerler hala ayaktadır. Sizler için bu yerleri gezip tanıttık. Birgi Köyü gezilecek yerleri okuduğunuzda sizlerde artık nereleri gezeceğinizi öğrenmiş olacaksınız. Gelin bu tarihi ve kültürel yerlere yakından bakalım.
Birgi Köyü Evleri
Sokaklarında gezerken adeta bir açık hava müzesinde hissedeceğiniz Birgi Köyün’de bulunan evlerin hepsinin bir tarihi bulunmaktadır. Bu kültürel miras 2012 yılında UNESCO tarafından geçici Dünya Mirası Listesinde tescillenmiştir. Ayrıca tarihi köy bütün olarak koruma altına alınmıştır. Son yıllarda ise bu evlere yönelik oldukça fazla restorasyon çalışmaları yapılmaktadır. Genellikle iki katlı olan bu tarihi Birgi Köyü Evleri, geleneksel Osmanlı mimarisini görmekteyiz. Evlerin bir çoğu taştan yapılmışken bir çoğu da ahşap evlerdir. İçerisinde genel olarak üst kat salon olarak kullanılırken, alt kısımlar arazi eğimli olduğundan dolayı depo olarak kullanılmaktadır. Ayrıca buradaki bazı evlerin bir bölümü pansiyon olarak hizmet vermektedir. Birgi Köyü halkı hem tarihine sahip çıkarken hem de kendilerine yeni gelir kapıları aralamışlardır. Köyü gezerken mutlaka bu evlerin içerisini de görmelisiniz.
Gazi Umur Bey Anıtı
Birgi Köyü tarihinden bahsederken ilk Türk denizci olan Gazi Umur Bey‘den bahsetmiştik. İstanbul fethinden 115 yıl önce 300 gemisini karadan yürüterek Fatih Sultan Mehmet’e esin kaynağı olan Gazi Umur Bey Anıtı sizleri köyün girişinde karşılayacaktır. Gazi Umur Bey’in bu özelliği ile Türk tarihine oldukça büyük katkısı olup yön vermiştir. Köye giderken bu heykel önünde resim çektirerek güzel bir hatıra bırakabilirsiniz.
Çakırağa Konağı
Bir diğer tarihi yeri ise 1761 yılında Mustafa Şerif Çakırağa tarafından yaptırılan Çakırağa Konağıdır. 3 kattan oluşan ve 14 odaya sahip olan konağın en dikkat çeken özelliği Mehmet Şerif’in İzmir ve İstanbullu olan eşleri için yaptırmış olduğu karşılıklı odalardır. Yaptırdığı bu odaları özel kılan şey ise dönemin ulaşım şartları zor olduğundan eşlerinin memleket özlemi çekmemeleri için oda duvarlarına yaptırmış olduğu İzmir ve İstanbul manzaralı minyatürlerdir
. Burada ki olay Türk kültüründe kadına verilen değerin ne kadar yüksek olduğunu göstermektedir. Bunların yanı sıra her odasında ayrı bir süsleme ve motif bulunmaktadır. Günümüzde bu konak restore edilerek müze hizmeti vermektedir.
Aydınoğlu Mehmet Bey Cami
Aydınoğluları zamanında altın dönemini yaşayan Birgi Köyü, dini açıdan da dönemin merkezi olmuştur. Bunu yansıtan sembollerden biri de Aydınoğlu Mehmet Bey Camidir. 700 yıllık tarihi ile hala günümüzde ayakta bilinen diğer adı ile Ulu Cami 1312 yılında Aydınoğlu Mehmet Bey tarafından yaptırılmıştır. Camiye dışarıdan girerken, önce merdivenlerden çıkılır, sonra cami kapısından içeri tekrar aşağı doğru dik bir merdivenden inilir. Bunun sebebi giriş kapısının karşısındaki karşısındaki kemerin üzerinde yazılan Esmaü’l- Hüsna’ya hürmeten merdivenlerden inen ziyaretçilerin başlarını öne eğik bir şekilde girmesini sağlamaktır. Caminin bir diğer özelliği ise günümüz teknolojisinde elde edemeyeceğimiz renkte çiniler ile kaplı olmasıdır. Günümüze kadar hala bozulmadan kalabilmiştir. Cami hem ibadet hem de ziyaret için gelen misafirleri ağırlamaya devam etmektedir.
Şeyh Muhiddin Hamamı
Bir diğer tarihi hamamı olan Şeyh Muhiddin Hamamı diğer bilinen adı ile Çukur Hamam, moloz taşlardan yapılması ve üzerinin kubbeler ile örtülmesi hamamın en dikkat çeken özelliklerindendir. 15.yüzyılda yapılan hamamın dış mimarisi kadar içerisi de oldukça güzeldir.
Birgi Kalesi ve Surları
Etrafı surlar ile çevrili olan Birgi Köyü, 17. yüzyıla kadar böyle pek çok kale ve surları bulunmaktaymış. Ancak Calalilerin isyanı ve kenti işgal etmesi üzerine Osmanlı, bilerek bazı yerleri önem almak amacıyla yıktırıyor. Daha sonraki yıllarda ise yıkılan surların geri kalan taşları da ev yapmak için köylü halk tarafından kullanılıyor. Ne yazık ki günümüzde bu nedenden dolayı tek parça ulaşamıyor. Hala gidip görebileceğiniz kadar bulunan bu taşlar önemli tarihi barındırmaktadır.
Küp Uçuranlar Kulesi
Hoş bir mimariye sahip olan ve Birgi’nin eski zamanlarında gözlem külesi olarak kullanılan Küp Uçuranlar Kulesi, Bizans döneminde inşa edilmiş olan tarihi bir kuledir. Moloz taştan yapılmış olan kule ongen planlı şekilde inşa edilmiştir. Halk arasında Pankuduz olarak da bilinen kule 1997-1998 yılında üstüne kiremit kaplı kırma çatı eklenmiştir. Bu görüntüsü ile oldukça hoş bir mimariye sahip olmaktadır.
Ümmü Sultan Şah Türbesi
Aydınoğlu Mehmet Bey’in kız kardeşinin ölümünden sonra i yaptırdığı Ümmü Sultan Şah Türbesi, Cumhuriyet Meydanın hemen aşağısında yer almaktadır. Yöre halkı tarafından Hatuniye Kümbeti olarak da bilinmektedir. Altıgen planlı bu türbe hoş bir mimari dokusu bulunmaktadır.
İmam-ı Birgivi Kabri
İnanç turizmi açısından oldukça önemli bir yere sahip olan Birgi Köyü, Osmanlı’nın yetiştirdiği büyük alimlerden İmam- Birgivi Mehmet Efendininde önemli araştırmalarını yaptığı yerdir. Burada kabri bulunan İmam-ı Birgivi Mehmet Efendinin mezarı her yıl binlerce turist tarafından ziyaret edilmektedir. Ancak şöyle bir tezatlık vardır ki kabri çok sayıda ziyaret akımına uğrayan İmam-ı Birgivi türbelerin ziyaret edilmemesi için büyük mücadeleler vermiş ve İslam tarihine türbe kavramına karşı olması ile geçmiş bir alimdir. Alimin düşüncesi sadece Allah’a dua edilip dilek dilenebileceğidir. Bu yüzden kendisinin türbesinin yapılmamasını istemiştir. Türbesinde hemen yanı başında oğlu Fazullah Efendi yatmaktadır. Ayrıca İmam-ı Birgi’nin öğrencilerinin mezarı da yanı başında bulunmaktadır.
Birgi Köyü Nerede ve Nasıl Gidilir ?
Ege’nin saklı cennetlerinden olan Birgi Köyü, İzmir’in Ödemiş ilçesinde yer almaktadır. Ödemiş şehir merkezine yaklaşık 7 kilometre bulunan Birgi Köyü’ne ulaşım oldukça kolaydır. Hem özel aracınız ile hem de Ödemiş’ten her yarım saate kalkan minibüsler ile gidebilirsiniz. Ayrıca Manisa otogarından Birgi Köyüne her gün düzenli sefer yapan minibüslerle de ulaşım sağlayabilirsiniz. Yolunuz bu gizemli düştüğünde tarihi taş evlerin bulunduğu daracık sokaklarda gezerken eşsiz güzellikteki kapılarında fotoğraf çektirin, köylüler ile selamlaşın, karşınıza çıkan keçileri sevin, meydanda Birgili kadınların yaptığı lokmalardan yiyin ve köyün tadını çıkarın.
