Bilim insanları cıvık mantarların, tek hücreli organizma olmasına rağmen (tek hücrelilerde nöron ve beyin bulunmadığı için) nasıl öğrenme yetisine sahip olduğunu ve öğrenme kapasitelerinin ne kadar olabileceği üzerinde tartışıyor. Ve dahası, tek hücreli olan diğer canlılar da bu kabiliyet bulunabilir mi?
950-1000 civarı bilinen cıvık mantar türü mevcut. Genelde tek başlarına hareket etmelerine karşın, zaman zaman beslenme ve üreme gibi sebeplerle bir araya gelebilirler. Ayrıca cıvık mantarlar, farklı numaralar öğrenip bunları uygulama becerisine de sahip. Bazı türleri kafein, bazıları tuz ve bazıları da ışık gibi şeyleri pek sevmez ve uzak dururlar.
Öğrenme Becerisine Sahip Tek Hücreliler Cıvık Mantarlardan Mı İbaret?
Cıvık mantarlardaki öğrenme becerisi habitüasyon (alışma) adıyla incelenir. Beyne ihtiyaç olmadan öğrenebilen canlıların cıvık mantarlarla sınırlı kalmadığı da 2014’de yapılan bir araştırmayla açıklığa kavuştu.
Fiziksel olarak rahatsız edildiğinde verdiği tepki ve duyarlılığı ile ünlü olan mimosa (Mimoza) pudica bitkisi, savunma mekanizması olarak yapraklarını kapatır. Deneyde, belli bir yükseklikten bırakılan bitkiler, yere düştükleri an yapraklarını büzdüler. Ancak devamında, düşüşün kendilerine zarar vermediğini fark etmelerinden ötürü tepki vermeyi kestiler. Anlaşılan o ki bitkiler, bu eylemin zararsız olduğunu fark edip buna karşı tepki vermenin gereksiz olduğunu öğrendiler.
Peki cıvık mantarlar ve mimoza bitkisinin bu özelliği, “öğrenme” olarak nitelendirilebilir mi? Groningen Üniversitesinden bilim insanı Fred Kaijzer bu konuyla ilgili, “Cıvık mantarlar ve birçok tek hücrelinin sergilediği bu davranışın ‘öğrenme’ olup olmadığını sormak, Plüton’un gezegen olup olmadığını sormakla aynı şey” diyor.
Sonuç olarak, nöral olmayan canlıların öğrenme yetisine sahip olabileceğini inkar etmek için hiçbir bilimsel sebep yok gibi görünüyor…
