Gıda ürünlerine yapılan zamlar, dışarıda yemek yemeyi oldukça pahalı hale getirdi. İstanbul Ticaret Odası (İTO) tarafından yapılan bir araştırmaya göre, en düşük ve en yüksek fiyatları baz alarak hesaplanan kişi başına dışarıda yemek yeme maliyeti, Haziran 2022'de 72 TL iken, Haziran 2023'te %91,6'lık bir artışla 138 TL'ye yükseldi.
Yemek yemek pahalılaşıyor
Bu yükselişin nedeni, pandemi sürecinde yaşanan tedarik sorunları, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali ve seçim süreci gibi faktörlerden kaynaklanıyor. Gıda fiyatlarındaki artışlar, dışarıda yemek yemeyi her geçen gün daha da pahalı hale getirdi.
İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi'nde yer alan bir kalem olan kişi başına dışarıda yemek yeme maliyeti, İstanbul'da 15 ayrı bölgenin ortalamasına göre hesaplandı. Ocak 2022'de 54,03 TL olan fiyat, Ocak 2023'te 109,4 TL'ye ve Haziran 2023'e gelindiğinde ise 137,33 TL'ye yükseldi. Son dönemde gelen zamlar, özellikle turistlerin tercih ettiği A Plus mekanlarda doluluk oranını etkilemezken, düşük gelir grubuna hitap eden mekanlarda ise düşüşe neden oldu.
İstanbul Lokantacılar Esnaf Odası Başkanı ve Türkiye Lokantacılar ve Pastacılar Federasyonu Genel Başkanı Sayit Karabağlı, piyasalardaki belirsizliğin kendilerini de etkilemeye başladığını belirtti. Karabağlı, elektrik, doğal gaz ve kira gibi tüm girdi maliyetlerinde %100'ü aşan artışlar yaşandığını ve esnafın zor durumda kaldığını ifade etti. Kırmızı et, beyaz et, bakliyat, şeker ve sebze fiyatlarının ikiye katlandığını dile getiren Karabağlı, toplu alım yapan fırsatçıların ve stokçuların çoğaldığını ve devletin aldığı önlemlere rağmen fahiş fiyatların önüne geçilemediğini belirtti.
Zorunlu fiyat artışları zarar veriyor
Bu durum, lokantalarda et ve balık gibi ana ürünlerin astronomik fiyatlarla tedarik edilmesi ve dolayısıyla restoran fiyatlarının artmasıyla sonuçlandı. Karabağlı'ya göre, arz ve talep dengesinin bozulmasıyla zorunlu fiyat artışları lokantalara zarar verdi ve müşteri sayısında azalmalara neden oldu. Ancak insanlar, gelir düzeylerine bağlı olarak harcamalarını kısmalarına rağmen dışarıda yemek yeme ve sosyalleşme alışkanlıklarını sürdürdüler.
Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Genel Başkanı Ramazan Bingöl, özellikle son 6-7 ayda et ürünlerinde ciddi artışlar olduğunu ve bu durumun etli yemeklere zam olarak yansıdığını belirtti. Ayrıca Antep fıstığının kilosunun da önemli ölçüde artmasıyla tatlıların fiyatının yükseldiğine dikkat çekti. Bingöl, evde yemek yeme konusunda artış olduğunu ancak yeme-içme sektörünün her zaman büyüdüğünü ifade etti. Alkol ve ete zam gelmesine rağmen insanların dışarıda yemek yemek ve keyif almaktan vazgeçmediğini söyledi.
Turizm sezonunun başlamasıyla birlikte yabancı turistlerin Türkiye'ye gelerek restoranlara harcama yapmalarının yeme-içme sektörünü doğrudan etkilediğini belirten Bingöl, A Plus mekanlarda doluluk oranının daha fazla olduğunu ve alt gelir gruplarına hitap eden mekanlarda ise az da olsa düşüş yaşandığını söyledi. Bingöl, evde yemek yeme konusunda artış olduğunu ancak yeme-içme sektörünün her zaman büyüme eğiliminde olduğunu vurguladı.
Ramazan Bingöl, merdiven altı işletmelere yönelik sıkı takip ve denetimin önemine dikkat çekti. İnsanların gittikleri yerlere karşı dikkatli olması gerektiğini belirten Bingöl, sosyal medyanın da etkisiyle insanların bilinçlendiğini ve bu durumun merdiven altı işletmelere olan talebi azalttığını söyledi. İnsanların kaliteli ve güvenilir yerleri tercih etmeye başladığını ifade eden Bingöl, bilinçlenmenin merdiven altı işletmeleri tamamen bitireceğini belirtti.
