Forex Nedir sorusuna yanıt olarak en yalın haliyle Uluslararası Döviz Piyasası olarak tanımlanabilir. Biraz daha açmak gerekirse bu uygulamanın ülkeler arasında para birimlerinin değiş tokuşu olduğunu söylemek mümkündür. Ancak sadecepara birimleri ile değil, borsa endeksi ve emtia gibi değişik yatırım araçlarını da kapsar. Bununla birlikte günümüzün en çok kazandıran finans piyasası olarak da tanınmaktadır. Forex işlemi, bir ülkenin para biriminin anlık alımı ve diğer bir ülkenin para biriminin de anlık satımı mantığı ile işler. Forex piyasası son zamanların en büyük ve gelişmiş finans piyasasıdır. Tezgâh üstü piyasa olarak da ifade edilir.6 trilyon dolar gibi bir işlem hacmine sahiptir. En yüksek para akışı forex piyasasında bulunmaktadır.
Forex Sadece Para Alışverişini Mi Kapsar
Foreign ve Exchange kelimelerinin birleşiminden oluşan forex adı, finans piyasalarında kısa sürede duyulmuş ve vazgeçilmezler arasında yerini almıştır. Günlük 5,5 trilyon dolar işlem hacmine sahip, dünyanın en hızlı gelişen ve en büyük finans piyasası olması dolayısıyla en çok tercih edilenler arasındadır. Forex piyasalarında ülkelerin paraları arasındaki değişim esas alınsa da, bu piyasanın beklenenden daha fazla ilgi görmesi neticesinde altın, gümüş gibi değerli metaller de kullanılmaya başlanmıştır. Hatta petrol ve farklı borsalara ilişkin endekslerle de işleme girilebilme özelliğine sahiptir.
Forexin Tarihçesi
Forexin ne olduğunu daha iyi anlamak için, tarihçesini öğrenmek yararlı olacaktır. Zira tarihi, piyasanın gelişimini ve bugün geldiği pozisyonunu net bir şekilde anlatmaktadır. Forex’in başlangıcı para birimlerinin ülkeler arasında takas edilmesine kadar dayandığı için uluslararası ticaretin ilk yapılmaya başladığı zamanlara kadar gitmek gereklidir. Çok eski zamanlarda para henüz alışverişte kullanılmaya başlanmamıştı. İnsanlar ihtiyaçlarını değiş tokuş sistemiyle gidermekteydi ve ihtiyacı olan malı elinde bulunan malla takas etmekteydi. Uzan bir süre takas sitemiyle alışveriş devam etti.
Kâğıt Paraya Geçiş
Değiş tokuş sistemiyle alışveriştebir süre sonra sıkıntılar baş gösterdi.Başka çözüm arayışlarına girildi. Bulunacak çözüm aynı zamanda ülkeler arasında ticareti de kolaylaştırmalıydı.Madeni paranın bulunmasıyla alışverişler bu paralarla yapılmaya başlandı. Daha sonra kâğıt paralar kullanılmaya başlandı. Kâğıt paranın kullanılmaya başlanması, takas sisteminden daha iyiydi ama birbirleriyle alışveriş halinde olan ülkelerin para birimlerini diğerlerine çevirme konusunda sorunlar yaşanmaya başladı. 2. Dünya savaşı sonrasında uluslararası ticaretin geliştirilmesi amacı ile Birleşmiş Milletler Para Ve Finans Konferansı yapılmıştır. Bu dönem kur sistemlerinin başlangıcı olarak kabul edilir. Bu buluşma 1944 senesinde Amerika Birleşik Devletlerinde küçük bir eyalet olan Bretton Woods’ta yapılmıştır ve bu konferansın sonucunda Uluslararası Para Anlaşması imzalanmıştır.
Bretton Woods Anlaşması – 1944
Bu anlaşma, sabit kur sisteminin de başlangıcı kabul edilir. Bretton Woods’ta yapılan konferansa katılanlar paralarını altına dönüştürmeyi kabul etmişlerdir.Bu ülkelerin para birimlerinin dolara göre değeri saptanmıştır. Başka bir deyişle Bretton Woods Anlaşması dolarla altının değiştirilebileceğini onaylayarak ülkeler arası ticaretin yapılmasının yolunu açmıştır.Yapılan anlaşmayla 1 ons altının 35 Dolar’a eşit olarak belirlenmiştir. 1971 yılına kadar devam eden anlaşma daha sonra yerini Smithsonian Anlaşmasına bırakmıştır.
Smithsonian Anlaşması – 1971
Bretton Woods Anlaşması neredeyse 30 yıl kadar başarı ile uygulandı. Ancakanlaşmada kabul edilmiş olan dolar – altın dönüşümüne, ABD’nin son vermesi ve dış ticarete tek taraflı sınırlamalar getirmek istemesi üzerine anlaşma bozuldu. ABD’nin baskıları sonucunda Batılı ülkeler, Smithsonian Anlaşmasını imzaladılar. Bu anlaşma ile kurulan sistem de 1973 yılında kullanılmaz hale getirildi ve üzerinde yapılan pek çok değişiklik yüzünden Bretton Woods sisteminin kullanılması da mümkün olmadığından esnek kur sistemine geçildi.
Esnek Kur Sistemine Geçilmesi – 1973
Forex piyasasının başlangıcı olarak kabul edilen zaman esnek kur sistemine geçiş yapılan tarihlerdir.Esnek kur sistemi de zaman içinde bilanço artışı ve açığına yenik düşmüştür. Bununla beraber, altın satın alma değerini yitirmiştir ve döviz kurunda dalgalanmalar oluşmaya başlamıştır. Kurun sürekli olarak değişiklik göstermeye başlamasıyla ve günümüzde kullanılan değişken kur sistemi ortaya çıkmıştır. Bu sistemde para birimlerinin değerleri arz ve talebe göre belirlenir. Forex piyasasının işleme temelini oluşturan da budur.
