Hıdırellez Nedir-Ne zaman? Hıdırellez Duaları

Hıdırellez ne zaman?

Hıdırellez bayramı her sene 5 Mayıs akşamında başlayıp 6 Mayıs’a kadar devam eder. Sebebine gelince ise Rumi takvime göre mevsimler ikiye ayrılır. 8 Kasım’dan 5 Mayıs’a kadar olan günler kış(Kasım) günleri, 6 Mayıstan 7 Kasıma kadar olan günler ise yaz(Hızır) günleri olarak geçer.

Peki, nasıl bu kadar net mevsim ayrımı yapılmış denildiğinde ise karşımıza şöyle bir cevap çıkıyor. 5 Mayıs’ı 6 Mayıs bağlayan gece Güneşin Süreyya burç kümesine ( Pleaides ya da Ülker ) girdiği bir zamandır. Bu tarihten 8 Kasım’a kadar bu burç kümesini güneş battıktan sonra görülmemektedir.

Geri kalan zaman diliminde ise burç kümesini güneş battıktan sonra görünür haldedir. Hal böyleyken tabiat şartları kış ve yaz olmak üzere iki mevsimi bölünmesinde etkili olmuştur. Yine akıllara gelen bir soruda şudur; neden insanlar bu yıldızı önemsemişler. Bu yıldız kümesinin Eyamboor zamanında doğduğu ve hayvanların sıcak basmadan korunacak yerlere alındığı, bu durumun koyun ve keçilere zarar verdiği hatta bu duruma Ülker vurması denildiği bilinir.

Hıdırellez Nedir

Bahar mevsiminin gelişinin bereketli olması için kutlanan hıdrellez halk arasında bayram olarak da nitelendirilir. Bugün için pek çok niyet ve ritüel şekilleri vardır. Hıdrellez gününün öncesinde yapılması gereken hazırlıklar günler öncesinden başlar.

Şehirlerde pek yaygın olmasa da köy ve kasabalarda bayram hazırlıkları şenlik şeklinde olur. O gün halk bir araya gelir, mutlaka kalabalık olunur. Irmak, nehir, göl gibi su kenarlarında insanlar toplanır piknik ve eğlenceler yapılır. Hızır yeşili temsil ettiğinden yeşillik alanlar bolluk, bereket inancını desteklediği gibi İlyas’ın da şifalanma enerjisi için uygundur. 

Rivayete göre toprağın bereketini temsil eden Hz Hızır ile denizlerin ve suyun bereketini temsil eden Hz İlyas’ın yeryüzünde bir ayara geldikleri gün olarak kutlanır. Halk arasında ölümsüzlük sırrına erdiklerine ve biri karada, diğeri denizde darda kalanlara yardım ettiklerine de inanılan bu iki ismin birleşimi Hıdrellez olarak dillere yerleşmiştir.

Hıdrellez tarihi 

Hıdrellez günü için genel kanı Türklerin İslamiyet sonrası kutladıkları bir tören olarak bilinse de geçmişi çok daha eskilere mitlere ve kültürlere dayanmaktadır. Mezopotamya, Orta Asya halkında kutlanıldığı bilinen bugün Anadolu tarihi ve Türklerin tarihi kadar eskidir. Hızır ve İlyas’ın yaşadığı dönemler düşünüldüğünde henüz Müslümanlık olmadığı gibi sadece Arap toplumuna gelen peygamber olmadıkları için İslamiyet’le örtüştürmek yanlış da olacaktır. Semavi dinlerde Pagan inançlarda hatta Şamanizm de dahi kutlanan bir gündür.

Mezopotamya da bulunan tabletlere göre ise tanrı Dumuzi yılın altı ayını ölüler diyarında diğer yarısını ise yeryüzünde geçirirmiş. Yeryüzünü şenlendirmek için çıktığı bu günlerde yeryüzü bereketlenir şenlenir ve bunu kutlamak için ayinler yapılırmış.

Bugün Hıristiyanlıkta da baharın ve doğanın uyanışının ilk günü olarak kabul edildiğinden Ortodokslar da Aya Yorgi Katoliklerde ise Aziz George günü olarak kutlanır. Her ne kadar gelenek görenek olarak bilinse de inanç sisteminin de etkisinde çok kalmıştır.

Hz Hızır kimdir

Hz. Musa döneminde yaşamış olan Hızır a.s kendisine ilahi bilgi ve hikmet öğretilmiş ab-ı hayat suyunu içip ölümsüzlüğü yakalayan kıyamet kopmadan önce hikmetini tamamlayıp gözlerini yumacak kişi olarak bilinmektedir. Hadır ve Hıdır olarak da bilinen bu peygamberin isminin anlamı ise yeşil, yeşilliği bol, gittiği yer bereketli anlamına gelmektedir.

Hz İlyas kimdir 

 Hz İlyas, soyu Hz. Harun’a dayanıp Hz Musa’dan sonra görevi devir almıştır. İsmi Kur’an-ı Kerim’de geçen peygamberlerdendir. Şam bölgesindeki Bek şehrinde ömrünü geçirmiştir. Putperestlikle savaşmış fakat insanlar hak dine inanmaktansa putperestliği tercih etmişlerdir. Hz İlyas’ın Allah’a canını alması için yalvarması üzerine ateşten bir at göndererek, onu gökyüzüne çıkarmıştır. Ölümsüz olduğuna ve kıyametten önce son nefesini vereceğine inanılır.

Hz Hızır ile Hz İlyas neden buluşur

Ölümsüzlüğe kavuşmuş, Hz Hızır ve İlyas (a.s) senenin bu günü buluşarak sohbet ettiği, insanların yardımına koştuğu, zamanlarını da Allah yolunda geçirdiğine inanılır. Bu iki Velinin dolaştığı her yerde yeşillikler çıkar ve çorak yerler çiçeklere acar. Bolluk, bereketi de simgeleyen kişiler oldukları için temas ettikleri her şeyin bereketlendiği gibi şifa dağıttıkları kabul edilir.

Hıdırellez gelenekleri nelerdir

• Evde yapılacak hazırlıklara değinecek olursak; bir gün öncesinde mutlaka evde temizlik yapılır. Hıdrellez günü ağır iş yapılmaz derli toplu ve temiz girilir. Temiz olmayan eve Hızır’ın uğramayacağına inanılır. 
•  Yiyecek içecekle ilgili alışveriş yapılır. 
•  O gün bereketi artırmak amacı ile mutlaka üreyen yemeklerden yapılır. Pilav, keşkek, aşure, bulgur gibi az malzeme ile çok çoğalan yiyecekler yapmak ve bunu dağıtmak evin de bereketini artırır. 
•  Cüzdanlar, para keseleri ya da kasalar açık bırakılır. 
•  Mümkünse mutlaka yeni kıyafetler giyilir. 
•  Bu gün istekler dilekler arzular bir kağıda yazılır ve gül ağacının dibinde bir gece bekletilir. Ertesi gün ise akan bir suya ulaşma imkânı varsa suya bırakılır eğer yoksa bir bardak suda yazılar çıkana kadar bekletilip yine gül dibine dökülür. 
•  Cüzdanın bir köşesine maddi gelirinin artması, çoğalması, değerinin yükselmesi niyeti edilir ve o gece yine bir gül ağacı dibinde bırakılır ve ertesi gün bir sene boyunca saklanmak üzere cüzdana konur.
•   Başka bir ritüelde kurban kesmek; koyun ve keçileri Ülker çarpması zararını önlemek amacı ile yapılır.(kurban kesme için Hızır’ın hakkını vermek de denir.)
• Bahar çiçekleri kaynatılıp içilmesi bağışıklık sistemini kuvvetlendirir ve hastalıklardan koruduğuna inanılır. Ayrıca gençleşip güzellenildiğine de inanılır. 
• En bilinen âdetlerden biride ateş yakıp üstünden atlamaktır. Kışın miskinliğinde kurtulmak, nazar ve hastalıklardan da kurtulmak için yapılan bu uygulama Hıdrellez kutlamalarının en eğlenceli etkinliğidir.
•  O gün mutlaka ekmek mayalanır ekmeğin kabarması o yılın bereketli geçeceğine işarettir.

Hıdrellez Duası

Diğer bir Hıdırellez geleneği ise hıdırellez duasına çıkmak. 5 Mayıs günü “39” kere zikredilen dua ertesi gün bir kez daha okunarak “40’a” tamamlanmakta. Senenin hayırlı ve bolluk içinde geçmesi ve dileklerin kabul olması için yapılan dua ise şu şekildedir;

Bismillahirrahmanirrahim, Bin bir adım bir adım, Allah bir adım adım, Kerim kerem Allah, Başımda bir duman var yardım eyla ya Allah, la ilaha illallah Muhammedin Resurullah, yetiş imdadıma Hızır ile Allah, Birsin sen kulla mişersin, biz gibi kulların yardımcısı sensin, Hızır deryada erdim murada amin.

Hıdrellez bayramı, UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültür Mirası Listesi’ne alınması amacıyla 2010 yılında çalışmalar başlatılmıştır.