Atatürk Anıtı'nda düzenlenen törene İnegöl Şube Başkanı Şükrü Sütçü ve yönetim kurulu üyeleri katıldı. Çelenk sunumunun ardından Sütçü burada bir açıklama yaptı.
Sütçü yaptığı yazılı açıklamada şunları söyledi:
Yüzüncü kuruluş yılını kutlamaya çalıştığımız Türk Hava Kurumu, 16 Şubat 1925 tarihinde Cumhuriyetimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün öngörüleriyle, Türk Tayyare Cemiyeti adıyla, yaveri Cevat Abbas Gürer’in kurucu başkanlığında kurulmuştur.
Cevat Abbas Gürer, Gazi Mustafa Kemal’in ünlü “Geldikleri gibi giderler” sözünü İstanbul’da söylediği kişi olup, daima yanında yer almıştır.
Türk Tayyare Cemiyeti’nin tüzüğü bizzat Atatürk tarafından tespit edilmiş; Yüzbaşı Fazıl, Üsteğmen Şakir Hazım, Pilot Fehmi Yemenli, Mazlum Keyüsk ve havacılığın gelişmesinde büyük katkıları olan Vecihi Hürkuş tarafından hazırlanmıştır.
Atatürk, havacılığın güçlenmesi için Türkiye’nin kendi uçaklarını üretmesine önem veriyordu. Türk Tayyare Cemiyeti de böyle bir düşüncenin sonucu olarak kurulmuş ve kuruluş amaçları bizzat Atatürk tarafından belirlenmiştir.
Bu amaçlar:
- Havacılık sanayisinin temellerini atmak ve geliştirmek,
- Havacılığın askeri, ekonomik, sosyal ve siyasal önemini anlatmak,
- Askeri, sivil ve turistik havacılığın gelişmesini sağlamak,
- Gerekli araç ve gereci hazırlamak, personel yetiştirmek,
- Uçan bir Türk gençliği meydana getirmektir.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk şu sözleriyle havacılığa verdiği önemi vurgulamıştır:
“İstikbal göklerdedir, çünkü göklerini koruyamayan milletler yarınlarından asla emin olamazlar. Her işte olduğu gibi havacılıkta da en yüksek seviyede, göklerde bizi bekleyen yerini kısa zamanda dolduracaksın. Ey Türk genci, kısa zamanda gökte seni bekleyen yerini almalısın. Yoksa o yeri başkaları istila eder ve işte o zaman bu ülke ve ulus elden gider.”
24 Mayıs 1935 tarihinde yapılan altıncı kongrede Türk Hava Kurumu adını almıştır. Türk Hava Kurumu’nun 6. Kongresi, kurumun faaliyetlerinde ve bağış toplama usullerinde değişiklik yaratmıştır. Başbakan İsmet İnönü, kongrede yaptığı uzun konuşmada, havacılığın önemini ve Türk Hava Kurumu’nun kurulduğu günden bu yana 50 milyon lira bağış toplayarak Türk havacılığının gelişmesine katkı sağladığını belirtmiştir. İnönü, hava gücünün gösterdiği gelişmeye vurgu yaparak, dönemin uçaklarının Türkiye’yi bir ucundan diğer ucuna kadar bombalayabileceklerini ve en küçük bir hasar görmeden kendi ülkelerine dönebileceklerini dile getirmiştir.
Kuruluş yıllarındaki gelir kaynakları yirmi bir kalemden oluşmaktaydı. Bu kaynaklarla Türk Hava Kurumu, kurulduğu yıllarda oldukça güçlü ve geleceğe yönelik hedefleri olan bir kurum haline getirilmiştir. Gazi Mustafa Kemal Paşa, kurum ile sürekli ilgilenmiş ve 1927 yılında 36 saatten fazla süren Nutuk’un gelirini kuruma bağışlamıştır.
Günümüzde Türk Hava Kurumu’nun gelir kaynakları oldukça küçülmüş ve kurumun hedeflerine ulaşması için gerekli mali kaynakları karşılamaktan uzak kalmıştır. Türk Hava Kurumu, 2008 yılı kaynakları ile kıyaslandığında, kuruluş yıllarındaki pek çok kaynağını kaybetmiştir. Bugün için kurumun gelir kaynakları şunlardır:
1. Fitre, zekât ve kurban derileri,
2. Bağışlar,
3. Üye aidatları,
4. Kira gelirleri,
5. İştiraklerden elde edilen gelirler,
6. İşletmeler (hava taksi, basımevi).
Kurtuluş Savaşı’nda hava kuvvetlerinin önemini kavrayan Türk milleti, Cumhuriyet kurulduktan sonra varını yoğunu satarak 347 adet uçak satın almış ve Türk Hava Kurumu aracılığıyla Türk Silahlı Kuvvetleri’ne bağışlamıştır.
İnegöl ilçesi olarak, ilki 1927 yılında olmak üzere toplam üç uçak, Türk Tayyare Cemiyeti aracılığıyla Türk Silahlı Kuvvetleri’ne bağışlanmıştır.
Amaçlarını gerçekleştirmek için atılan adımlardan da kısaca bahsetmek gerekir:
- 23 Nisan 1926 yılında personel eğitimleri için “Tayyare Makinist Mektebi” açılmıştır.
- Aynı yıl Alman Junkers Tayyare Fabrikası iş birliğiyle Kayseri’de TOMTAŞ Uçak Fabrikası kurulmuş, A-19 ve A-20 uçakları üretilerek bakım ve onarımları yapılmıştır. 1929 yılında fabrika Milli Savunma Bakanlığı’na devredilmiştir.
- 1930 yılından itibaren peş peşe paraşüt, planör ve motorlu uçuş okulları açılmıştır.
- Türkiye’de ilk motor fabrikası, Türk Hava Kurumu tarafından Atatürk Orman Çiftliği’nde kurulmuş ve 1951 yılına kadar faaliyet göstermiştir. 18 Haziran 1952 tarihinde Makine ve Kimya Endüstrisi’ne devredilmiştir.
- 1939-1941 yılları arasında, yani İkinci Dünya Savaşı öncesinde, Genelkurmay Başkanlığı’nın isteğiyle Etimesgut Uçak Fabrikası kurulmuş, 16 tip uçak tasarlanmış ancak bunların 12’sinin projesi sonuçlanmıştır.
- THK-5 adıyla üretilen uçaklardan Danimarka’ya satışı yapılmış, uçaklar beğenilmiş ve yeni sipariş verilmişse de engellemeler nedeniyle bu gerçekleşmemiştir. Etimesgut Uçak Fabrikası 1952 yılında kapatılmıştır.
Orman Bakanlığı, yangın söndürmede kullanılacak uçakları yurt dışındaki firmalardan kiralıyordu. 17 Mayıs 2007 tarihinde yangın söndürme uçağı alım kampanyası başlatılmıştır. Türk Hava Kurumu’nun aldığı ihale yedi yılı kapsıyordu.
2010 yılına gelindiğinde Türkiye, yedi adet CL-215 tipi söndürme uçağı ile orman yangınlarına müdahale konusunda dünyanın önemli ülkeleri arasına girmiştir. Envanterindeki yangın söndürme uçaklarıyla Kıbrıs, Arnavutluk, Libya, İtalya, İsrail ve Kore gibi ülkelerde çıkan yangınlara müdahale etmiştir.
2011-2012 eğitim ve öğretim yılında Türkiye’de ilk kez Türk Hava Kurumu tarafından açılan
Havacılık ve Uzay İhtisas Üniversitesi Ankara’daki merkez kampüsünde eğitime başlamıştır. Türk Hava Kurumu Uçuş Akademisi’nde ise yılda ortalama 160 pilot yetiştirilmekte olup, bunların %82’si ticari hava yollarında ve genel havacılık alanında mesleki yaşamlarına devam etmektedir.
Türk Hava Kurumu’nun 100 yıllık çalışmaları hakkında bilgi vermek zor olsa da, 100 yıllık çınarı benimseyen, bağış yaparak yardımlarını esirgemeyen vatandaşlarımıza, fitre-zekât zarflarının dağıtılmasına yardımcı olan mülki amirimize, Milli Eğitim Müdürlüğümüze, muhtarlarımıza, kuruma üye olarak çalışmalarımıza destek olan üyelerimize ve havacılığı sevdirmek için öğrencilerimize model uçak kursları açan öğretmenlerimize teşekkür eder, Türk Hava Kurumu’nun yüzüncü yılını kutlar, emeği geçen herkese saygılarımı sunarım.
