Tarihler 23 Nisan 1640’yı gösterdiğinde İstanbul Sarayburnu’ndan bindiği bir yelkenliyle seyahate çıkan Evliya Çelebi önce Mudanya, ardından ise sırasıyla Bursa merkez, Uludağ, İznik ve İnegöl ilçelerinde gözlemlerde bulundu. Gördüğü ve tattığı her şeyi kayda alan ve seyahatnamesinde toplayan Evliya Çelebi’nin herkesin gözünden kaçtığı Irgandı köprüsüne ilişkin notları ise dikkat çekici.
Dünyaca ünlü seyyah, Seyahatname ’sin de öve öve bitiremediği Irgandı köprüsüne özel yer verdi. Varlık nedeninin günümüzde pek bilinmesine karşın, o dönemde halk arasında dilden dile dolaşan efsaneleri dinleyen Evliya Çelebi, Irgandı köprünün neden inşa edildiğini de yazdı.
Günümüzde köprünün 15. yüzyılda Irgandılı Pir Ali beyin oğlu Hoca Müslihiddin tarafından yaptırıldığı bilinmiş olmasına karşın, Evliya Çelebi, köprünün büyük bir mucizeyle tüyler ürperten bir hikayeye sonrası yapıldığını notlarına yazdı. İşte o hikaye...
Seyahatnamede geçen hikayeye göre Orhan Gazi, Bursa’yı fethettiği sırada, askerlerden biri köprünün bulunduğu yerden yükselen bir ses duyuyor. Çıkan Ses “Çıkayım mı? Geleyim mi?” şeklinde yankılanıyormuş. Sese kulak veren korkusuz asker ise kılıcına davranarak gizemli sese “Çık bakalım ne yapabilirsin?” diye karşılık veriyor. Askerin kılıcını sesin geldiği yöne doğru sallaması sonrası büyük bir gürültü kopuyor ve “ırgalanan” (sallanan) yerden çok değerli hazineler çıkıyor. O gün köprü olmayan dere bir anda altınlarla, sikkelerle doluyor. Gördükleri karşısında hayrete düşen asker yaşadığı olayı Orhan Gazi’ye anlatıyor. İşte her şey bundan sonra başlıyor. Orhangazi askere Bursa’da hayır yapmasını emrediyor. Hazinenin onda birini devlete bağışlayan asker, kalanıyla şu an ki yerinde bir köprü yaptırıyor. Efsaneye göre köprüye hazinenin ortaya çıktığı gibi “sallanan, yerinden oynayan” anlamına gelen “Irgandı” ismi veriliyor.
Mimarisiyle Bursa’nın kültürel zenginliğine değer katan ve tarihi açıdan büyük öneme sahip olan Irgandı köprüsü Osmangazi ve Yıldırım ilçelerini birbirine bağlayan gizemiyle bugün turistlerin en uğrak yerlerinden biri olmaya devam ediyor.
