Yeni düzenlemeye göre, ev alım ve satım işlemlerinde ekspertiz raporu alınması zorunlu hale geliyor. Bu sayede, gayrimenkullerin gerçek değeri belirlenerek tapuda beyan edilen değerler ile piyasa değeri arasındaki farklar kontrol edilebilecek. Hazine ve Maliye Bakanlığı, büyümeyi azaltacak tedbirler sonucunda düşmesi beklenen dolaylı vergi gelirlerinin yerine yeni gelir kaynakları oluşturmak için çalışmalar yürütüyor.
Bakanlık, yüksek gelir sağlayan gayrimenkuller üzerinde yoğunlaşmış durumda. Ancak bu çalışmaların vergi mantığına ve ekonominin temel prensiplerine ters düşmemesine dikkat ediliyor.
Özellikle gayrimenkul üzerine yapılan düzenlemeleri hızlandıran bakanlık, Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı (GYO) için vergi avantajlarının kaldırılması veya GYO'lara kar dağıtım zorunluluğu getirilmesi gibi konuları tartışıyor.
Önemli bir başka tartışma konusu ise gayrimenkullerin alım sonrası elde tutulup satılmasında vergiden muafiyet süresinin 5 yıldan 2 yıla indirilmesi. Bu muafiyetin, kademeli olarak 2 yıldan 10 yıla kadar genişletilmesi de daha önce düzenlenmiş, ancak yasalaşamamıştı.
Maliye, ev alım satımında belediyelerin belirlediği emlak vergisi rayiç bedeli üzerinden alınan harç ve gelir vergisinin tam olarak tahsil edilmesi için ekspertiz raporu zorunluluğunu gündeme getirdi. Buna göre, ev satılırken bedeli eksperler belirleyecek. Bu uygulamanın bir örneği, şu anda Türkiye’den ev almak veya satmak isteyen yabancı uyruklu kişilerin tapu işlemlerinde ekspertiz raporu beyan etmelerinin zorunlu olmasıdır.
Konut veya herhangi bir gayrimenkul alımında, işlemler genellikle belediyelerin belirlediği vergi değeri üzerinden yapılıyor, gerçek satış bedeli üzerinden değil. Bu durum, satıcı açısından kurumlar veya gelir vergisinin, KDV’nin, geçici verginin; alıcı ve satıcı açısından tapu harcının ve alıcı açısından ise emlak vergisinin eksik ödenmesine neden oluyor. Ayrıca, gayrimenkulü satan kişi bu gayrimenkulü son 5 yıl içinde almışsa, satış işleminden dolayı değer artışı kazancı üzerinden gelir vergisi ödemek zorunda. Satış tutarı gerçek bedelden gösterilmezse, gelir vergisi kaybı da ortaya çıkıyor.
Üzerinde durulan başka bir nokta, kira vergisinde istisna ve indirimin kaldırılması. Şu anda kira vergisi ödeyenler, 2023 kira gelirleri için 21 bin lira, 2024 gelirleri için ise 33 bin lira istisna uyguluyor. Ayrıca, götürü usulü seçenler toplam kira gelirinin yüzde 15'i kadar masraf düşüp kalan üzerinden vergi ödüyor. Gerçek gideri seçenler ise, vergi ödedikleri konuta yaptıkları harcamaları indiriyor. Bu indirim ve istisnanın kaldırılması gündemde.
Ancak Maliye’de, düşük kira geliri olanların vergi ödememesi ilkesinin çiğnenip çiğnenmeyeceği tartışılıyor. Maliye bürokrasisi, bu istisnanın kaldırılmasına olumlu bakmıyor. İstisnanın kalkması, düşük gelirlilerden de vergi alınması anlamına gelecek ki bu durum tartışmaya açık bir hale geliyor. Daha önce yüzde 25 olan ve yüzde 15’e indirilen götürü gider indiriminin kaldırılabileceği de ifade ediliyor.
