Türkiye'nin online dış ticaret dengesindeki ithalat lehine gelişmeler hızla devam ediyor. 2024'te dijital ticarette ilk kez açık veren Türkiye, 2025'in ilk iki ayında e-ithalatın e-ihracatın iki katına çıkmasıyla bu trendin sürdüğünü gösterdi. Artan açıkla birlikte, yasal düzenlemeler de hız kazandı. Bankalararası Kart Merkezi (BKM) verilerine göre, 2025 yılının Ocak-Şubat döneminde yabancı kartlarla yurtdışından yapılan online alışverişler 23,4 milyar TL'ye ulaşırken, yerli kartlarla aynı dönemde yapılan alışverişler ise 43,8 milyar TL oldu. Bu gelişmelerle birlikte, dijital ticaret dengesindeki ithalat lehine açık devam etti. Geçmiş yıllarda online dış ticarette net ihracatçı olan Türkiye, 2024'te 217,9 milyar TL e-ithalat ve 158,9 milyar TL e-ihracatla ilk kez net ithalatçı konumuna geçmişti. Geçen yıl boyunca online dış ticaret açığı 59 milyar TL'yi bulmuştu.
Küresel online ticaret platformlarının agresif kampanyaları, özel fiyatlandırma stratejileri ve gümrük muafiyet sınırlarının etkisiyle yurtdışından yapılan alışveriş, geçen yıl hızlı bir şekilde arttı. Özellikle Çin menşeli ürünlerin, başta tekstil ve elektronik eşyalar olmak üzere çeşitli kategorilerde Türkiye'ye yoğun bir şekilde girişi yaşandı. Bu süreçte Temu ve Shein gibi Çin merkezli online ticaret siteleri öne çıktı. Çin hükümeti tarafından desteklenen bu platformların agresif pazarlama yöntemleri, e-ithalatın hızla artmasına yol açarken, yerli üreticiler ve küçük e-ticaret satıcıları için büyük bir rekabet baskısı yarattı. Bu durum üzerine, 2024 yılı ortalarından itibaren çeşitli yasal düzenlemeler devreye girmeye başlandı.
İthalatı zorlaştıran kararlar devrede
Geçen yıl, yurt dışından yapılan gümrüksüz alışverişin sınırı 150 Euro’dan 30 Euro’ya düşürülürken, gümrük vergisi de Avrupa Birliği'nden gelen siparişlerde yüzde 30’a, diğer ülkelerden gelen siparişlerde ise yüzde 60’a çıkarıldı. 2025 yılı başından itibaren bu sürecin devamı olarak yeni düzenlemeler hayata geçirildi. Kasım ayında, yurt dışı siparişler için yeni bir limit belirlenerek, ürünlerin fiyatına kargo ücretinin de dahil edilmesine karar verildi. Aralık ayında ise bu limit, kargo ücreti dahil 27 Euro olarak belirlendi. 1 Nisan 2025 itibarıyla yürürlüğe giren yeni E-Ticaret Yönetmeliği ile, yurtdışından satılan ürünlerin güvenliği, içerik şeffaflığı ve tüketici bilgilendirmesi konularında zorunluluklar getirildi. Ayrıca, aynı yönetmelik kapsamında, Türkiye’de faaliyet gösteren online ticaret sitelerinin Türkiye’de bir temsilcilik bulundurması zorunlu hale getirildi.
Yerli şirketler destekleniyor
Online ticarette ithalatı zorlaştıran, ancak ihracatı destekleyen çeşitli yeni düzenlemeler hayata geçirildi.
Örneğin, tacir olmayan bireysel satıcılar için kimlik bilgilerinin kamuya açık şekilde gösterilmesi zorunluluğu kaldırıldı, ancak aracı platformlara bildirimde bulunma yükümlülüğü getirildi.
Ayrıca, KEP (Kayıtlı Elektronik Posta) adresi zorunluluğu iptal edilerek küçük işletmelerin giriş engelleri azaltıldı. Denetimler ise daha sıkı hale getirildi ve özellikle gümrükten geçiş sürecinde beyan ve etiketleme kontrollerine daha fazla önem verilmeye başlandı.
E-ticaret sektörü temsilcileri, artan ithalatın yerli üreticiler üzerinde baskı yarattığını ancak yapılacak düzenlemelerle bu dengenin sağlanabileceğini ifade ediyor. Türkiye'nin dijital pazarda büyümeye devam edebilmesi için, yerli platformların desteklenmesi ve yabancı satışlara karşı adil bir rekabet ortamının korunması gerektiği vurgulanıyor.
Temu her an kullanıma kapanabilir
Tüm bu kararlar bir anlamda Türkiye’de herhangi bir temsilciliği bulunmamasına rağmen 20 yıldır ülkede faaliyet gösteren yerli üreticilerin tahtını zorlayan Temu adına alındı desek yeridir. Zira e-ithalatta yüzde 80’e yakın pazar payı olan Temu’nun, aktif kullanıcı sayısı Türkiye’de 10 milyona ulaşmış durumda. Platformun günlük kullanıcı sayısı ise 1.4 milyon seviyesinde. E-ticaret şirketlerinin kasım ayında öne çıkan verilerine göre Temu, erişim bazında Türkiye’de ilk üçe çoktan girdi bile. Trendyol ilk sırada, Hepsiburada ikinci sırada, Temu ise üçüncü sırada yer aldı. Aktif kullanıcı sayısında Amazonu geride bırakan şirketin geleceği şu an belirsizliğini koruyor. Zira, Ticaret Bakanlığı’nın 30 Ekim 2024’te Resmi Gazete’de yayımlanan “Uzaktan İletişim Araçları Yoluyla Piyasaya Arz Edilen Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği” kapsamında, 1 Nisan 2025’ten itibaren yeni düzenlemeler yürürlüğe girdi. Bu yönetmeliğe göre Türkiye’de temsilciliği bulunmayan yurt dışı menşeli e-ticaret platformlarının Türkiye’de faaliyet göstermesi için yerel bir temsilci atamaları gerekiyor. Bu şartı yerine getirmeyen platformlar, Türkiye’deki faaliyetlerini sürdüremeyebilir. Bu da Temu’nun her an kapanabileceği ve online dış ticarette dengelerin yeniden e-ihracat lehine gelişebileceği anlamına geliyor.
