Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ve Merkez Bankası'nın iş birliğiyle oluşturulan ve geçtiğimiz hafta erişime açılan marketfiyati.org.tr sitesi, zincir marketlerdeki ürünler arasında fiyat karşılaştırması yapma imkanı sunarak büyük ilgi gördü. Siteye ilk hafta 1 milyon 760 binden fazla tekil kullanıcı giriş yaptı. Teknik altyapısı TÜBİTAK tarafından hazırlanan sistemin şimdilik yalnızca masaüstü versiyonu bulunuyor, ancak mobil uygulamanın da yakında kullanıma sunulması planlanıyor. Ayrıca, lokantalar için ayrı bir site ve uygulama da önümüzdeki dönemde açılacak.
Türkiye'deki gıda fiyatlarındaki artış, enflasyonun temel nedenlerinden biri olarak gösteriliyor ve bu artış bir türlü kontrol altına alınamıyor. Fiyat artışlarının bir kısmı maliyetlerdeki yükselişlerden kaynaklanırken, diğer kısmı ise perakende satış noktalarının izlediği satış stratejilerinden kaynaklanıyor. Kamunun hizmete sunduğu marketfiyatlari.org sitesinde, aynı markalı ürünlerin aynı gramajlarının, marketler arasında yüzde 112'ye kadar farklı fiyatlarla satılabildiği görülüyor.
Sistem nasıl çalışıyor?
Tüketiciler, site üzerinden ürün veya marka araması yapabiliyor. Arama yapıldıktan sonra; marka, market, gramaj gibi çeşitli filtreleme seçenekleri sunuluyor. Kullanıcı, konum paylaşımını kabul ederse, ürünleri alabileceği en yakın marketler sıralanıyor. Ayrıca, bir alışveriş listesi oluşturulup, her ürün için hangi markette ne kadar ödeme yapılacağına dair bilgiler de görüntülenebiliyor.
Fiyatlar nasıl toplanıyor?
Sisteme dahil olan marketler, günlük olarak değişen fiyat ve stok bilgilerini konum ve şube bazında, TÜBİTAK Bilişim ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi (BİLGEM) Fiyat Açık Veri Platformu'na iletiyor. Bu veriler, TÜBİTAK tarafından özel algoritmalarla işleniyor.
Hangi marketler yer alıyor?
Platformda Türkiye genelinde 200 ve daha fazla şubesi bulunan marketler zorunlu olarak yer alıyor. 200'den az şubesi bulunan marketler ise isteğe bağlı olarak sisteme dahil olabiliyor.
Şu anda, A101, BİM, CarrefourSA, Hakmar, Migros, Tarım Kredi Kooperatifi ve ŞOK zincir marketlerinden fiyat verileri siteye dahil edilmiş durumda.
Marketfiyatlari.org sitesi, tüketicilere yakınlarındaki marketlerde en uygun fiyatları bulma fırsatı sunarken, aynı marka ve gramajdaki ürünler arasındaki büyük fiyat farklarını görmelerini sağlıyor. EKONOMİ'nin yaptığı araştırmalara göre, aynı ürünün marketler arasında yüzde 112'ye varan fiyat farklarıyla satıldığı tespit edilmiştir.
Ürün ve marketlere göre tespit edilebilen bazı farklılıklar
Bir markette 1 kg çayın fiyatı 232 TL iken, aynı çayın yarım kilosu 99 TL’ye satılıyor. Aradaki fark yüzde 17,1 oranında. Yani, aynı üründen iki adet yarım kilo almak, 1 kg almakla kıyaslandığında daha ucuz oluyor. 16'lı tuvalet kağıdı bir markette 89 TL'ye satılırken, başka bir markette aynı ürün 189 TL 95 kuruşa satılmakta. Aynı marka ve boyuttaki tuvalet kağıdında fiyat farkı yüzde 112'nin üzerinde. 5 litrelik su bir markette 30 TL’ye, diğer markette ise 37,5 TL’ye satılıyor, yani ikinci markette su yüzde 25 daha pahalı. 750 ml’lik cam şişe suyu bir markette 53,5 TL’ye satılırken, diğer markette bunun fiyatı yüzde 35,5 daha yüksek, yani 72,5 TL. 1 litrelik pet ambalajlı su ise bir markette 12 TL, diğer markette ise 17,5 TL’ye satılıyor ve aradaki fark yüzde 45,8. 600 gramlık tost peyniri bir markette 189,95 TL iken, diğer markette bunun fiyatı yüzde 27,8 daha fazla, yani 242,9 TL.
Sitenin güçlü yönleri
Tüketici aynı ürünü hangi markette daha ucuza satın alabileceğini görebiliyor. Alışveriş listesi oluşturulması ve zamanı olması halinde, toplamda en az para ödemesi için hangi marketlerden alışveriş yapması gerektiğini tespit edebiliyor. Tüketicilerin market fiyatı karşılaştırma imkanına kavuşmasının, önümüzdeki süreçte marketlerin markalı ürünlerde fiyat politikasını belirlerken daha dikkatli davranmalarına yol açması bekleniyor.
Sitenin zayıf yönleri
Kırmızı et ürünleri, nitelik açısından çok fazla karşılaştırma yapılamayan ürünlerdir. Aynı markette farklı ambalaj seçenekleriyle satılan ürünlerin fiyatları ise karşılaştırılabiliyor. İşlenmiş kırmızı et ürünleri için de benzer şekilde fiyat karşılaştırması yapılamıyor. Şu an için sitenin mobil uygulaması bulunmuyor, ancak bakanlıklar ve TÜBİTAK, bunun da geliştirilmesi için çalışmalarına başlamış durumda. Tüketiciler alışveriş sepeti oluşturduğunda, karşılarına market listeleri çıkıyor, ancak bazı ürünlerde yalnızca bir marketin fiyatları gösteriliyor. Sisteme dahil olma zorunluluğu olan 200 şube kuralı, birçok güçlü yerel marketin fiyatlarının görünmesini engelliyor.
Fiyat artışları cepten bildirilecek
Ticaret Bakanlığı fahiş fiyat artışlarının önlenmesi kapsamında, haksız fiyat artışlarının cep telefonları üzerinden vatandaşlar tarafından bildirilmesini sağlayan uygulamayı güncelledi. Yapılan Tüketici mağduriyetlerinin önüne geçebilmek amacıyla geliştirilen “Haksız Fiyat Artışı Bildirimi Mobil Uygulamasına” yeni modüller eklendiği bildirildi. Açıklamada yenilikçi bir mobil uygulama ile vatandaşların karşılaştıkları haksız fiyat artışlarını ânında ve etkili biçimde bildirip, hızlı aksiyon alınmasına imkan sağlanmasının amaçlandığı vurgulandı.
