Alerjik reaksiyona neden olan maddeye alerjen denir. Çoğu alerjen, insanların çoğu için zararsız olan yaygın maddelerdir. Bununla birlikte, bağışıklık sisteminin kendine özgü bir ters reaksiyonu varsa, herhangi bir şey alerjen olabilir. Bağışıklık sisteminin rollerinden biri vücuttaki zararlı maddeleri yok etmektir. Bir kişinin bir maddeye alerjisi varsa, bağışıklık sistemi o madde zararlıymış gibi tepki verecek ve onu yok etmeye çalışacaktır.
İnsanların yüzde 10’u yılda en az bir kez alerjik reaksiyonlarla karşı karşıya kalır. Bu reaksiyonlar şişlik gibi belirtilere yol açabilirken, eğer şişlikler solunum yollarını etkiliyorsa, hayati tehlike oluşturabilir. Bu yazıda, alerjilerle ilişkili risk faktörleri, semptomlar ve tedaviler hakkında bilgi edineceksiniz.
Alerji Nedir?
Alerjiler, bir bireyin bağışıklık sistemi normalde zararsız olan bir maddeye aşırı tepki verdiğinde ortaya çıkan reaksiyondur.
Bir insan herhangi bir alerjene ilk kez maruz kaldığında, genellikle bir alerjik reaksiyon yaşamaz. Bağışıklık sisteminin maddeye karşı bir duyarlılık oluşturması zaman alacaktır.
Zamanla bağışıklık sistemi alerjeni tanımaya ve maruz kalındığında ona tepki vermeye başlar ve bunu yaparken, maruz kalma gerçekleştiğinde antikorlar üretmeye başlar.
Bazı alerjiler ise mevsimseldir. Örneğin, saman nezlesi belirtileri, havadaki ağaç ve çimen poleni sayısının daha yüksek olduğu Nisan ve Mayıs ayları arasında zirve yapabilir. Polen sayısı arttıkça insanlar daha şiddetli alerjik reaksiyonlar yaşayabilir.
Semptomları Nelerdir?
Alerjik reaksiyonlar, iltihaplanma ve tahriş gibi belirtilere neden olabilir. Bununla birlikte, spesifik semptomlar da alerjenin türüne bağlı olacaktır. Örneğin bağırsakta, deride, sinüslerde, solunum yollarında, gözlerde veya burun yollarındaki alerjik reaksiyonlar farklı şekillerde meydana gelebilir.
Aşağıda, çeşitli alerjen türlerinin ortaya çıkarması muhtemel olan bazı belirtileri sizler için listeledik.
Toz ve Polenler
- burun tıkanıklığı
- göz ve burunda kaşıntı
- burun akıntısı
- şişmiş ve sulu gözler
- öksürük
Gıda
- kusma
- dilde şişme
- ağızda karıncalanma
- dudakların, yüzün ve boğazın şişmesi
- karın krampları
- nefes darlığı
- özellikle çocuklarda ve bebeklerde rektal kanama
- ağızda kaşıntı
- ishal
Böcek Sokmaları
- hırıltılı solunum
- bölgede şişme
- kan basıncında ani bir düşüş
- cilt kaşıntısı
- nefes darlığı
- huzursuzluk
- kurdeşen veya vücuda yayılan kırmızı ve çok kaşıntılı bir döküntü
- baş dönmesi
- öksürük
- göğüste sıkışma
İlaç Alerjileri
- hırıltılı solunum
- dilin, dudakların ve yüzün şişmesi
- kızarıklık
- kaşıntı
Semptomlar şiddetlenirse anafilaksi (alerjilerin en üst seviyesi) gelişebilir.
Anafilaksi Semptomları
Anafilaksi, alerjik reaksiyonların en şiddetli şeklidir. Tıbbi bir acil durumdur ve hayatı tehdit edebilecek bir durumdur. Alerjene maruz kaldıktan sonra dakikalar veya saatler içinde ortaya çıkan semptomlarla anafilaksi hızla ilerleyebilir.
Araştırmalar, anafilaksinin genellikle cilt ve solunum sistemini etkilediğini göstermektedir.
Bazı semptomlar şu şekildedir:
- kurdeşen, kızarma ve kaşıntı
- nefes almada zorluk
- hırıltılı solunum
- şişme
- düşük kan basıncı
- kalp atış hızındaki ani değişiklikler
- baş dönmesi ve bayılma
- bilinç kaybı
Bu semptomların tanınması, zamanında tedavi olup hayati bir risk oluşmaması için oldukça önemli olabilir.
Yaygın Alerjenler
Potansiyel alerjenler neredeyse her yerde görünebilir.
Teorik olarak, bir insanın herhangi bir yiyeceğe alerjisi olabilir. Buğdayda bulunan protein olarak tanımlayabileceğimiz gluten gibi belirli bileşenler de reaksiyonları tetikleyebilir.
Alerjiye neden olma ihtimali en yüksek olan sekiz yiyecek:
- yumurtalar (özellikle beyazı)
- balık
- süt
- yer fıstığı
- fındık ağacı
- kabuklu deniz ürünleri
- buğday
- soya
Diğer bazı yaygın alerjenler:
- evcil hayvan kürkü, kepek, deri pulları veya tükürük
- küf
- penisilin gibi ilaçlar
- böcek sokmaları ve ısırıkları
- hamamböcekleri ve güveler
- bitki polenleri
- nikel, kobalt, krom ve çinko gibi metaller
- ev kimyasalları
- lateks
Teşhisi Nasıl Koyulur?
Bir kişi herhangi bir şeye alerjisi olabileceğini düşünüyorsa, bir doktora görünmek alerjeninizin ne olduğunu, hangi belirtilerle ortaya çıkabileceğini öğrenmek için işe yarayacaktır.
Doktorun sorabileceği bazı sorular şu şekilde:
- fark ettiğiniz herhangi bir belirti var mı?
- ne zaman ve ne sıklıkla meydana gelir?
- belirtilerin sebebi nedir?
- aile geçmişinde herhangi bir alerji var mı?
Doktor bazı testler önerebilir veya kişiyi bir uzmana sevk edebilir.
Testler
Aşağıda alerji testlerine dair iki örneği bir araya getirdik:
- Kan testi: Bunlar, bağışıklık sistemindeki spesifik alerjenler için kandaki antikor durumunu ölçerek yapılır.
- Maruziyet testi: Bir doktor, cildi az miktarda alerjen (olduğu düşünülen) maddeye maruz bırakacaktır. Cilt tepki verir ve kaşınırsa, kızarırsa veya şişerse, kişinin söz konusu maddeye alerjisi olabilir.
Alerji Nasıl Geçer? Tedavisi Nasıl Oluyor?
Alerjiyi yönetmenin en iyi yolu alerjenden kaçınmaktır, ancak bu her zaman mümkün olmayabilir. Bu durumlarda tıbbi tedavi gerekli olabilir.
İlaçlar
İlaçlar herhangi bir alerjiyi tamamen iyileştirmeyecektir, ancak alerjik reaksiyonların semptomlarını yönetmeye yardımcı olabilirler. Herhangi bir ilacı kullanmadan önce bir uzman doktorlar görüşmek önemli bir noktadır.
İlaçları aşağıdaki gibidir:
- Antihistaminikler: Bunlar, bağışıklık sisteminin bir reaksiyon sırasında serbest bıraktığı histaminin etkisini engeller.
- Dekonjestanlar: Bu türdeki ilaçlar, burun tıkanıklığını gidermeye yardımcı olur.
- Kortikosteroidler: Bunlar hap, krem, burun spreyi veya inhaler şeklinde mevcuttur. Enflamasyonu azaltmaya yardımcı olurlar.
- İmmünoterapi: Bu, bir kişinin alerjenlere uzun vadeli tolerans gösterebilmesine yardımcı olabilir.
- Lökotrien reseptör antagonistleri (antilökotrienler): Diğer tedaviler işe yaramadıysa, bu ilaçlar bazı alerjilerle savaşmak için yardımcı olabilir. İlaçlar, şişmeye neden olan bazı kimyasalları bloke eder.
“dusge.com, sağlık alanındaki son gelişmeleri, analizleri, kılavuzları ve incelemeleri akademik çerçevede ziyaretçilerine sunan bir sitedir. dusge.com’da paylaşılan bilgiler tamamen insanlara kapsamlı bilgi sunabilmek içindir. Paylaştığımız bilgiler sonucunda yapacağınız eylemler tamamen sizin sorumluluğunuzdadır. Meydana gelebilecek sonuçların sorumluluğu okura aittir. Tıbbi bir durumunuz, semptomunuz, yan etkiniz veya herhangi bir probleminiz varsa; ilaç kullanmayı veya bırakmayı düşünüyorsanız, hasta olduğunuzu veya hastalanacağınızı düşünüyorsanız derhal doktorunuza danışmalısınız. Tıbbi durumlarda kendi başınıza veya uzman hekim olmayan insanların tavsiyeleri ile hareket etmek tehlikeli sonuçlara neden olabilir. Bu nedenlerle, dusge.com olarak tıbbi içeriklere dair tüm sorumlulukları reddediyoruz. Ayrıntılı Bilgi İçin: Tıbbi Sorumluluk Reddi”
Alerjileri Önleme ve Alınabilecek Önlemler
Alerjileri önlemenin veya iyileştirmenin bir kesin bir yolu yoktur, ancak bir alerjik reaksiyon meydana gelirse bunu önlemek veya semptomları yönetmek mümkündür.
Alerjik reaksiyon riski taşıyorsanız şunları yapabilirsiniz:
- Alerjiniz olan maddelere maruz kalmamak için önlemler alabilirsiniz (Toz maskesi takmak gibi).
- Alerjinin ayrıntılarını içeren bir tıbbi kimlik bilekliği takın, acil tedavi gerektiği takdirde işe yarayabilir.
- Alerjiniz olan maddeleri henüz tespit etmediyseniz, çeşitli testler yaptırarak bunları belirleyebilirsiniz.
