Bu iki ciddi hastalığın arasında büyük farklar bulunmaktadır.
Semptomlar
Bipolar bozukluk ve borderline kişilik bozukluğunun ortak semptomları:
- Ani duygudurum değişimleri
- Dürtülere hâkim olamama
- Düşük öz güven
Bipolar bozukluk ve borderline kişilik bozukluğunun ortak semptomları bulunsa da belirtilerin çoğu farklıdır.
Bipolar Bozukluk Semptomları
Türkiye nüfusunun tahmini %2-3’ü “manik depresif hastalık” adı da verilen bipolar bozukluk hastasıdır. Bu psikolojik sorunun semptomları:
- Ani duygudurum değişimleri
- Taşkınlık
- Depresyon
Bipolar bozukluk hastaları, manik evre süresince oldukça enerjiktir. Bunun yanı sıra:
- Normale göre daha yüksek fiziksel ve ruhsal enerjiye sahiplerdir
- Daha az uyurlar
- Hareket ve konuşmaları hızlıdır
- Madde kullanımı, kumar gibi riskli ve fevri eylemlerde bulunurlar
- Büyük ve gerçek dışı planlar yaparlar
Depresyon evresinde görülen semptomlarsa:
- Enerjide düşüş
- Konsantrasyon eksikliği
- İnsomnia
- İştah kaybı
- Üzüntü, umutsuzluk, asabiyet ve anksiyete
Ayrıca, bu evrede intihar eğilimi de görülebilmektedir. Bipolar bozukluk hastası bazı bireyler halüsinasyon ve psikoz gibi sorunlarla karşılaşabilirler.
Bireyler manik evre esnasında doğaüstü güçlere sahip olduklarını, depresyon evresindeyse belirli bir sebep olmaksızın hata yaptıklarını düşünmektedir.
Borderline Kişilik Bozukluğu Semptomları
Türkiye’de nüfusun %2’si borderline kişilik bozukluğuna sahiptir. Bu hastalıktan muzdarip bireyler tutarsız fikirlere sahiptir. Bu nedenle, duygu ve dürtü kontrolünde sorun yaşamaktadırlar.
Borderline kişilik bozukluğu hastası bireyler düzenli ilişkiler kuramamaktadır ve kendilerine zarar verme pahasına terk edilmekten kaçınırlar.
Strese sebep olan ilişki ve olaylar BKB hastalarında aşağıdaki semptomların ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir:
- Ani duygudurum değişimleri
- Depresyon
- Paranoya
- Öfke
Bu hastalığa sahip bireyler olayları ve kişileri iki zıt uçta (sadece iyi veya kötü) değerlendirmektedir. Ayrıca, kendilerini eleştirmeye olan yatkınlıkları bazı durumlarda kendilerine zarar vermelerine veya intihara eğilimlerini artırmaya sebep olabilmektedir.
Borderline Kişilik Bozukluğu ve Bipolar Bozukluğun Sebepleri
Araştırmacılar bipolar bozukluğun kesin sebebini henüz bilmese de belirli unsurların bu hastalığa etki ettiğini düşünmektedir. Bunlara örnek olarak:
- Genetik
- Stres ve travma
- Madde kullanımı
- Beyin kimyasında gerçekleşen değişimler
Borderline kişilik bozukluğuna etki eden kalıtsal ve çevresel birçok faktör bulunmaktadır. Bunlara örnek olarak:
- Genetik
- Çocukluk travmaları
- Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB)
- Beyin anomalileri
- Serotonin seviyesindeki değişimler
Risk Faktörleri
Bipolar bozukluk ve borderline kişilik bozukluğuyla bağdaştırılan risk faktörleri:
- Genetik
- Travma
- Tıbbi sorunlar
Her iki hastalıkla ilişkilendirilen farklı risk faktörleri de bulunmaktadır.
Bipolar Bozukluk
Kalıtsal unsurların bipolar bozukluk üzerindeki etkisi henüz tam anlamıyla bilinmemektedir. Bipolar bozukluğa sahip anne baba veya kardeşe sahip olan bireylerin bu hastalığa yakalanma riski daha yüksek olsa da arada kesin bir bağlantı bulunmamaktadır.
Bipolar bozuklukla ilişkilendirilen diğer risk faktörleri:
- Travma
- Madde kullanımı
- Anksiyete, panik bozukluğu ve yeme bozuklukları gibi sağlık sorunları
- Tiroit hastalıkları, inme ve multipl skleroz
Borderline Kişilik Bozukluğu
Aile geçmişinde borderline kişilik bozukluğu olan bireylerin bu hastalığa yakalanma riski toplumun geri kalanına göre beş kat daha yüksektir.
Borderline kişilik bozukluğuyla ilişkili diğer risk faktörleri:
- Travma, cinsel istismar, travma sonrası stres bozukluğu
- Beyin işlevini etkileyen genetik anomaliler
Teşhis
Bipolar bozukluk ve borderline kişilik bozukluğu teşhisi bir uzman tarafından yapılmalıdır. Her iki hastalığın tanısı için de psikolojik ve fiziksel muayene gerekmektedir.
Bipolar Bozukluk Teşhisi
Doktorunuz kesin bir şekilde bipolar bozukluk teşhisi koyabilmek için sizden duygudurumdaki değişimleri kayıt altına alacak bir günlük tutmanızı isteyebilir.
Bipolar bozukluğun faklı kategorileri bulunmaktadır:
- Bipolar I: Bu kategorideki bireyler manik evrenin öncesinde veya hemen ardından hipomani veya depresyon nöbeti geçirmektedir. Bazı bireyler manik evre süresince psikoz belirtileri de göstermektedir.
- Bipolar II: Bu bireyler manik evreye girmemektedir ve depresyon evresini hipomani takip etmektedir.
- Siklotimik bozukluk: Bu bipolar bozukluk tipi yetişkinlerde iki yıl veya daha uzun, 18 yaş altındaki bireylerdeyse bir yıl veya daha fazla sürmektedir. Kısa süreli hipomani ve depresyon evreleri gözlemlenmektedir.
- Diğer Türler: İnme ve tiroit bozuklukları gibi sağlık sorunları veya madde kullanımı sebebiyle ortaya çıkmaktadır.
Borderline Kişilik Bozukluğu Teşhisi
Doktorunuz psikolojik ve fiziksel muayene ardından semptomlarınızı daha iyi öğrenebilmek adına sizden bir form doldurmanızı isteyebilir veya aileniz ve yakın arkadaşlarınızla konuşmak isteyebilir.
Yanlış Teşhis Riski
Bipolar bozukluk ve borderline kişilik bozukluğunun birbiriyle karıştırılması mümkündür. Doğru teşhis konulduğundan emin olmak için doktorunuzla iletişim hâlinde olmalı ve tedavi esnasında ortaya çıkan sorunları belirtmelisiniz.
Borderline Kişilik Bozukluğu ve Bipolar Bozukluk Tedavisi
Borderline kişilik bozukluğu veya bipolar bozukluğun kesin bir çözümü bulunmamaktadır. Tedavi, semptomları hafifletmeyi hedeflemektedir.
Bipolar bozukluk tedavisi antidepresan ve duygudurum düzenleyici ilaçlarla birlikte psikoterapiyi içermektedir.
Doktorunuz ilaçlara alışmanız ve semptomları kontrole alabilmeniz için bir tedavi programı önerebilir, semptomlar çok şiddetliyse hastanede tedavi olmanız gerektiğini söyleyebilir.
Borderline kişilik bozukluğunda tedavinin büyük bir kısmı psikoterapiden oluşmaktadır. Psikoterapi, bu hastalıktan muzdarip bireylerin kendilerini ve diğer insanlarla olan ilişkilerini daha sağlıklı bir şekilde değerlendirmelerini sağlamaktadır. Psikoterapi ve grup terapisinin birleştiren diyalektik davranışçı terapinin borderline kişilik bozukluğu tedavisinde etkili olduğu kanıtlanmıştır. Bunun yanında, görselleştirme ve meditasyon teknikleri de yararlı olabilmektedir.
Son Söz
Bipolar bozukluk ve borderline kişilik bozukluğunun ortak semptomları bulunsa da bu iki hastalık birbirinden oldukça farklıdır. Tedavi, konulan tanıya göre değişmektedir. Doğru teşhis ve tedaviyle normal bir hayat sürülebilmektedir.
