İnme (felç) beynin oksijensiz ve besinsiz kalması sonucu meydana gelen bir sağlık sorunudur. Beyni besleyen damarlardan birinin hasar görmesi veya tıkanması sebebiyle olabileceği gibi, beyin kanaması durumunda da felç gelişebilir. Beynin beslenmesini sağlayan kan akışı 3-4 dakikadan fazla bir süre kesilecek olursa, beynin beslenemeyen ve oksijensiz kalan bölümündeki hücreler ölmeye başlar. Acil bir durum olan felç, erken müdahale edilebilirse en az zararla atlatılabilir. Aksi halde felçler, en önemli ölüm nedenlerinden birisidir. Bu sebeple felç belirtilerinin bilinmesi son derece önemlidir. Böylece, yakını felç geçiren bir kişi, kısa zamanda tıbbi müdahalenin yapılmasını sağlayabilir.
Felç belirtileri nelerdir?
- Genellikle vücudun bir tarafında olan, bacak, kol veya yüzde görülen hissizlik ve ya zayıflık
- Konuşma güçlüğü
- Basit kelime ve cümleleri anlama zorluğu
- Görmenin aniden kaybolması
- Görme bulanıklığı
- Ani görülen yutma güçlüğü
- Baş dönmesi
- Yürüme güçlüğü
- Denge veya koordinasyon kaybı
- Bilinç kaybı
- Vücudun bir parçasını hareket ettirme zorluğu
- Ani, sebebi açıklanamayan şiddetli baş ağrısı
Yanınızda felç geçiren bir kişiyi nasıl anlarsınız?
1. Kişinin yüzüne bakın ve gülümsemesini isteyin. Bu esnada normal olarak gülümseyip gülümsemediğini kontrol edin. Gülümsemeye çalışırken yüzünün bir tarafının düşüp düşmediğini kontrol edin.
2. Kişinin iki kolunu da kaldırmasını söyleyin. Her iki kolunu da kaldırıp kaldırmadığını kontrol edin. Birinde diğerine göre düşüklük olup olmadığına bakın.
3. Kişinin basit bir cümleyi tekrar etmesini söyleyin. Konuşmasının normal olup olmadığını kontrol edin.
Yukarıdaki bulgulara göre kişinin felç geçirdiğini düşünüyorsanız acil olarak ambulans çağırın. Çünkü vakit kaybedilmeden yapılacak tıbbi müdahaleler hayat kurtarıcı olduğu gibi, kişilerde meydana gelecek anormalliklerin tedavisi açısından büyük önem taşımaktadır.
Felç teşhisi nasıl konur?
Felcin tedavi edilebilmesi, sebebin ne olduğunun belirlenmesi ve doğru teşhisin konması ile mümkündür. Teşhisin konabilmesi için doktorunuzun yapacağı işlemler şunlardır:
Fiziksel muayene: Doktorunuz, hastanın yakınları veya kendisine; belirtilerin ne zaman başladığı, ne kadar sürdüğü ve ne gibi belirtilerin yaşandığına ait sorular sorar. Bundan sonra hastayı muayene ederek birtakım bulgular elde eder. Bu bulgular ışığında beynin hangi bölgesinin ne kadar etkilendiği ortaya çıkar. Kişinin ne gibi ilaçlar kullandığı, ne gibi hastalıkları olduğu gibi bilgiler de doktorun teşhis koymasında yardımcı olacaktır.
Kan tahlilleri: Kan şeker düzeyi, kan pıhtılaşma testleri gibi tahliller sebebin ortaya çıkarılması aşamasında yardımcı olan testlerdir. Bunların yanında herhangi bir enfeksiyon durumu olup olmadığı veya kanda bulunan bazı kimyasal maddelerin dengede olup olmadığı gibi tahliller de yapılabilir.
Radyolojik tetkikler: Tomografi veya MR gibi tetkikler ile beyin ve beyin damarsal yapıları incelenebilir. Böylece, herhangi bir kanama veya tümöral oluşum gibi durumlar da ortaya çıkarılarak felce sebep olabilecek etmenler belirlenebilir. Beyin anjiyosu çekilerek damarsal yapılar da incelenebilir.
Felç nasıl tedavi edilir?
Kan pıhtısına bağlı tıkanıklıklar sebebiyle gelişen felç durumlarında pıhtı çözücü ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar belirtiler başladıktan sonraki ilk 3 saat içinde alınmalıdır. İlacın etkisiyle pıhtı erir ve tıkanan damar tekrar kan akımına izin verir.
Damarların içinde tıkanmaya sebep olan plaklar varsa bunlar da cerrahi yöntemlerle çıkartılabilir. Damarların içine girilerek yapılan bu uygulamalarda stent adı verilen parçalar yerleştirilerek daralan veya tıkanan bölgeler açılabilir. Böylece kesilen kan akımı tekrar başlatılır.
Felç gelişimini önlemek için neler yapılabilir?
- Sigara bırakılmalıdır
- Kan şekeri normal sınırlar içinde tutulmalıdır
- Kilo almamaya dikkat edilmelidir
- Düzenli aralıklarla egzersiz yapılmalıdır
- Kan yağları normal sınırlarda tutulmaya çalışılmalıdır
- Aşırı alkol almamaya dikkat edilmelidir
- Kan basıncı kontrol altında tutulmalıdır
- Doktorunuzun yazdığı ilaçlar düzenli olarak kullanılmalıdır