Türkiye'yi derinden etkileyen Kahramanmaraş depremlerinin üzerinden iki yıl geçti.
6 Şubat 2023 sabahı saat 04.17'de Kahramanmaraş’ta meydana gelen ilk deprem, 7,7 büyüklüğündeydi ve geniş bir bölgeyi etkisi altına almıştı. Bu depremden 9 saat sonra, 7,6 büyüklüğünde bir ikinci sarsıntı yaşandı.
Kahramanmaraş, Hatay, Adıyaman, Diyarbakır, Şanlıurfa, Gaziantep, Kilis, Adana, Osmaniye, Malatya ve Elazığ’da, iki büyük depremde 53 binden fazla kişi hayatını kaybetti, onbinlerce kişi ise yaralandı.
Şehirlerin büyük kısmı enkaza döndü, ancak üzerinden iki yıl geçmesine rağmen, depremden etkilenen bölgelere yönelik yaraların sarılması çalışmaları devam ediyor.
Bu süreçte, Türkiye sürekli olarak depreme hazırlık ve kentleşme politikalarını tartıştı.
Peki, gereken adımlar atılabildi mi?
“TEMEL ÇALIŞMALAR YAPILDIĞINI DÜŞÜNMÜYORUM”
Bilim Akademisi üyesi ve yerbilimci Prof. Dr. Naci Görür, bu konuda önemli açıklamalarda bulundu.
Hürriyet Pazar'a konuşan Görür, “6 Şubat’tan bugüne deprem açısından çok önemli gelişmeler olduğunu ve ülke genelinde ‘depreme dirençli kentler yaratma’ konusunda temel çalışmaların yapıldığını düşünmüyorum.” dedi.
Devlet, hükümet, yerel yönetimler ve halkın el birliğiyle hareket etmeden bu işin başarıyla sonuçlanamayacağını belirten Görür, “Öncelikle devletimizin deprem stratejisini kökünden değiştirmesi gerek. Stratejiyi kabul etmek için de önce şunu kabul etmeliyiz: ‘Türkiye bir deprem ülkesidir.’ Her depremde on binlerce insanımızı kaybedemeyeceğimize göre strateji değişikliğiyle ülkemizi depreme karşı dirençli yapacağız.” şeklinde konuştu.
“MİKROBÖLGELEME ÇALIŞMASI YAPILMALI”
Depreme hazırlık açısından, olası bir depremin kent yapısına nasıl zarar vereceğinin net bir şekilde ortaya konulması gerektiğini vurgulayan Görür, bunun ancak mikrobölgeleme çalışmalarıyla mümkün olduğunu belirtti.
Prof. Dr. Görür, “Deprem dalgalarının davranışını, o kentin zeminiyle nasıl bütünleştiğini, nasıl yavaşladığını, nasıl hızını arttırdığını, ne kadar yıkıcı olduğunu, her şeyini o çalışmalar verir.” ifadelerini kullandı.
ADANA’DA SON DURUM NE?
Prof. Dr. Naci Görür, 6 Şubat depremlerinden bir gün sonra “Adana’ya dikkat.” dediğini anımsattı. Bu uyarının sebebini, şöyle açıkladı:
“Harekete neden olan fayın bir levha sınırı olması. Doğu Anadolu fayı; Arap, Anadolu ve Afrika levhası arasındaki sınır. 53 bin kişiyi öldüren fay da bu fay.
Bilimin öngörüsü olan bir şeyi söyledim. Bu fay, Maraş’a kadar gelip Maraş’tan Adana Havzası’na doğru devam ediyor, saçaklanıyor.
Büyük bir Maraş depremi olduktan sonra depremi Adana’ya transfer ediyor. Nitekim dedim ki; 6 Şubat depremlerinden sonra Doğu Anadolu’da Kayseri, Sivas, Adana, Mersin hatta Kıbrıs’a dikkat etmek lazım. Hatta Adıyaman-Hakkari arasına kadar o bölgelerde stres yüklendi.”
BURSA’DAKİ SON DEPREM NEYİ İŞARET EDİYOR?
Naci Görür’e geçen günlerde Bursa’da meydana gelen 4,1 büyüklüğündeki deprem de soruldu.
Görür, bu sarsıntıların fayda biriken enerjiyi azalttığı görüşünü reddedip, “Bazı fayların hareketi depremin o bölgedeki gerilimini azaltsa da çoğunlukla gerilimi arttırır.” değerlendirmesinde bulundu.
İSTANBUL’DA BEKLENEN DEPREM: “AVRUPA YAKASI DAHA ÇOK ZARAR GÖRECEK”
Görür, İstanbul’da olası büyük depreme ilişkin gerekli hazırlığın yapılmadığını söyledi.
Hiçbir şey yapılmadığını söylemenin de doğru olmayacağını anlatan Görür, “Sistematik olarak yapılması gerekenler çok büyük. Olası bir depremde Avrupa Yakası, Asya Yakası’na oranla daha fazla hasar görecek. Sebebi zemin. İki yakada kıyı ve dolgu bölgelerinde depremin şiddeti, ivmesi, hızı da fazladır. Yıkım da fazla olacaktır. İstanbul’da Adalar’da, kıyılarda tsunami çok etkili olabilir.” diye konuştu.
Marmara’da beklenen depremden kıyıya yakın şehirlerin daha çok etkileneceğini anlatan Görür, şöyle devam etti:
“Denize yakın iller bu depremden az veya çok etkilenecektir. Çok etkilenecekler arasında İstanbul, Gebze, Kocaeli, Yalova var.
Güneydeki alanlar; Tekirdağ, Bursa, Edirne. Yani bu bölgedeki tüm yerler etkilenecek ama derecesi farklı.
Denize yakın, Marmara’ya yakın yerler; Tekirdağ, Yalova, İstanbul, Silivri, Bursa-Gemlik...
Bu yöreler çok daha fazla etkilenecek. Çanakkale, Balıkesir, onlar da etkilenecek ama az. Ancak unutmamak gerek ki, depreme hazırlık illa deprem nereye vuracak diye olmamalı.
Her halükârda kentini deprem dirençli, köyünü deprem dirençli yapacaksın.”
“HANGİ MAHALLEYE TAŞINAYIM” DİYE ARIYORLAR
Prof. Dr. Naci Görür, “Gece aniden telefonunuz çaldığında korkuyor musunuz?” sorusunu da yanıtladı.
Önemli kayıplar olmadıkça kendisinin aranmadığını anlatan Görür, “Ama bazen oluyor, telefonum çalıyor. Akşam 8, 9... Biri arıyor. Malatya’dan, Gaziantep’ten, köyden, kasabadan... ‘Hocam ben buradan taşınmaya karar verdim, hangi mahalleye taşınayım’ diye soruyor bana. Bunu bilmek mümkün değil elbette ama her birinin korkusunu anlıyorum. Üzmeden, kırmadan bir cevap veriyorum.” yanıtını verdi.
