Yalova’nın Çiftlikköy ilçesine bağlı Gacık köyünde Atatürk tarafından 1932 yılında muhtar atanan Meliha Manço “ilk kadın muhtar” olmasına rağmen bu resmi kayıtlarda yer almıyor. Manço’nun oğlu Mustafa Candaş Manço, “Israrla diyoruz ki, ilk kadın muhtar annem Meliha Manço’dur” dedi.
Meliha Manço, 1932-1934 yılları arasında Gacık köyünde Atatürk’ün isteğiyle 22 yaşında muhtar olarak Türkiye’nin ilk kadın muhtarı olmuş. Makamı olması ve çeşitli resmi toplantılara katılmasına rağmen kayıtlarda Meliha Manço’nun ismine rastlanmıyor. Kayıtlarda Manço’nun yerine 1933 yılında 32 yaşındayken 7 erkek adaya karşı yarışarak seçilen Gül Esin, Türkiye’nin ilk kadın muhtarı olarak gözüküyor.
Atatürk onu ata binerken görüyor
Merhume Meliha Manço’nun oğlu Mustafa Candaş Manço, annesinin muhtar olarak atanmasını şöyle anlattı:
“Rahmetli dedemin Yalova’nın Gacık köyünde bir arsası vardı. İçinde bahçe meyve ağaçları ve tek katlı bir evi vardı. Oraya çocukluğumuzda gider gelirdik. Ben dünyaya gelmeden evvel annem yaz mevsimlerinde kesinlikle oraya giderdi ve orada 1-2 ay kalırdı. Köylülerle beraber vakit geçirirdi ve tekrar İstanbul’a dönerdi. Yine böyle köye gittiği bir gün, Atatürk malum Yalova sevdiği bir kent. Sık sık gelen bir lider. Bir gün geldiği vakit Yalova’ya, Gacık köyüne çıkıyor. Köyde köy kahvesinde köylülerle sohbet ederken atın üzerinde annemi görüyor. Annem attan iniyor, eve gidiyor. Tabi o zaman çoğu köylünün kıyafetleri çarşaflı. O tarihlerde de Atatürk inkılap yapıyor. Harf inkılabı, kıyafet inkılabı vesaire. O evden bir tepsi ile ayran alıyor. Atatürk’e köy kahvesinde o köylülerin arasında ayran ikram etmek istiyor ve ediyor. Atatürk bundan çok memnun oluyor. Bakıyor, giyimiyle, kıyafetiyle, haliyle, tavrıyla tam bir Türk kadını. O arada da zaten Atatürk, Türk kadınını öne çıkarmak istiyor. Bir teklifte bulunuyor, diyor, ’Sizi köye muhtar yapmak istesem kabul eder misiniz?’, ’Onur duyarım’ diyor annem de ve netice itibarıyla orada vazifeye başlıyor.”
Annesinin 2 sene köyde muhtarlık yaptığını kaydeden Manço, “Bu arada köye Türkiye’nin ilk kadın ilkokul öğretmeni Sadiye hocayı da alıyorlar. O da Atatürk’ün talimatıyla köye atanıyor. 2 sene orada vazife görüyor ve sonra kendi isteğiyle İstanbul’a dönüyor, ayrılıyor. Orada o zaman orada hava gazı dediğimiz şirket Fransızların elinde. Gazhane dediğimiz şirket. O zaman da babam orada müfettiş. Onunla tanışıyor, evleniyorlar, İstanbul, Bebek’te dedemin ahşap bir evi vardı. O evde ikamet ediyorlar ve hayatları orada geçiyor” dedi.
“Israrla diyoruz ki, ilk kadın muhtar Meliha Manço’dur”
Manço, resmi kayıtlarda annesinin yer almamasını ise şöyle anlattı:
“Resmi yönden bir şey diyemezsiniz. Çünkü o tarihlerde seçme ve seçilme hakkı yokmuş. 1934’te oluyor. 1932’de annem muhtarlık yapıyor. Atama suretiyle olduğu için resmiyeti yok ama tabi Türkiye’nin ilk kadın muhtarı deyince akla annem gelmeli. Bana göre öyle geliyor. İlk kadın muhtarı ifadesinden o anlaşılıyor ama tabi resmi yollardan bu da bir şey ifade etmiyor. Biz de ısrarla diyoruz ki, ilk kadın muhtar annem Meliha Manço’dur.”
Mustafa Candaş Manço, annesinin İstanbul’da da aktif bir hayatı olduğunu söyledi. Manço, annesinin İstanbul’da dernek üyeliğinin yanı sıra Beşiktaş Belediyesinde encümen azası görevlerini yaptığını da kaydetti.
