Stomatit Nedir
Bir enfeksiyon olan herpes 1 (HSV-1) simplex‘in bu rahatsızlığa neden olduğu bilinmektedir. 6 ay ile 5 yaş arasındaki küçük çocuklarda daha sık görülür. HSV-1’e maruz kalan kişiler, virüsün bir sonucu olarak hayatlarının ilerleyen dönemlerinde uçuk geliştirebilirler. HSV-1, genital herpes’e neden olan virüs olan HSV-2 ile ilgilidir, ancak aynı virüs değildir.
Aftöz stomatit, yanaklarda, diş etlerinde, dudakların iç kısmında veya dilde bir veya bir dizi küçük çukur veya ülser olabilir. Gençlerde, çoğunlukla 10 ila 19 yaşları arasında daha yaygındır.
Aftöz stomatit bir virüsten kaynaklanmaz ve bulaşıcı değildir. Bunun yerine, ağız hijyeni sorunları veya mukoza zarının hasar görmesinden dolayı olur. Bazı nedenler şunları içerir:
- burun kanallarının tıkanması nedeniyle ağızdan nefes alan kuru dokular
- diş etindeki yaralar, kazara yanak ısırığı veya diğer küçük yaralanmalar
- keskin diş yüzeyleri, diş telleri, protezler veya tutucular
- çölyak hastalığı
- çilek, turunçgiller, kahve, çikolata, yumurta, peynir veya kuruyemişlere karşı gıda duyarlılıkları
- ağızdaki bazı bakterilere alerjik tepki
- enflamatuar bağırsak hastalıkları
- ağızdaki hücrelere saldıran otoimmün hastalıklar
- HIV / AIDS
- zayıflamış bağışıklık sistemi
- B-12 vitamini, folik asit, demir veya çinko eksikliği
- bazı ilaçlar
- stres
- Candida albicans enfeksiyonu
Stomatitin Belirtileri
Herpetik stomatit genellikle aşağıdaki durumlarda meydana gelen birden fazla belirti ile gösterilir:
- diş etleri
- damak
- yanaklar
- dil
- dudak kenarlığı
Kabarcıklar yemek yemeyi, içmeyi veya yutmayı zorlaştırabilir veya acı verebilir. İçmek rahatsız ediciyse dehidrasyon bir risktir. Salya akması, ağrı ve şişmiş diş etleri de oluşabilir. Çocuğunuz huzursuzsa ve yemek yemiyorsa veya içmiyorsa bu, uçuk geliştireceklerinin bir işareti olabilir.
Ateş, HSV-1 enfeksiyonunun başka bir semptomudur ve 40 °C’ye kadar çıkabilir. Ateş, kabarcıklar ortaya çıkmadan birkaç gün önce ortaya çıkar. Kabarcıklar patladıktan sonra yerlerinde ülserler oluşabilir. Bu ülserlerin ikincil enfeksiyonları da ortaya çıkabilir. Tüm enfeksiyon yedi ila on gün sürer.
Aftöz stomatit, kırmızı, iltihaplı kenarlı yuvarlak veya oval ülserlerdir. Merkez genellikle beyaz veya sarıdır. Çoğu aft yarası küçük ve ovaldir ve bir ila iki hafta içinde iz bırakmadan iyileşir. Daha büyük, düzensiz yaralar geniş yaralanmayla ortaya çıkabilir ve iyileşmesi altı hafta veya daha fazla sürebilir. Bunlar ağızda iz bırakabilir.
Daha yaşlı yetişkinler ise, “herpetiform” pamukçuk denen bir şey geliştirebilirler. HSV-1 virüsü bunlara neden olmaz. Herpetiform pamukçuk yaraları küçüktür, ancak 10 ila 100’lük kümeler halinde ortaya çıkar. İki hafta içinde iyileşirler.
Stomatit Tedavisi
Tedavi, sahip olduğunuz stomatitin türüne göre değişkenlik gösterebilir. İşte bir kaç Stomatit tedavisi:
Herpes Stomatit Tedavisi
Antiviral ilaç asiklovir (Zovirax), herpes stomatitini tedavi edebilir. Bu ilacı almak enfeksiyonun süresini kısaltabilir. Dehidrasyon küçük çocuklar için bir risktir, bu nedenle yeterince sıvı içmelerini sağlayın. Doktorlar genellikle asit içermeyen yiyecek ve içeceklerden oluşan sıvı bir diyet önerir. Asetaminofen (Tylenol), ağrı ve ateşi azaltmak için kullanılabilir.
Şiddetli ağrı için topikal lidokain (AneCream, RectiCare, LMX 4, LMX 5, RectaSmoothe) kullanılabilir. Lidokain ağzı uyuşturur, bu nedenle yutma, yanma veya boğulma ile ilgili sorunlara neden olabilir. Dikkatli ve doktor gözetiminde kullanılmalıdır.
HSV-1 enfeksiyonu, herpetik keratokonjunktivit adı verilen bir göz enfeksiyonu haline gelebilir. Bu körlüğe yol açabilecek ciddi bir komplikasyondur. Göz ağrısı, bulanık görme ve göz akıntısı yaşarsanız hemen dokturunuza başvurmalısınız.
Aftöz Stomatit Tedavisi
Aftöz stomatit genellikle şiddetli değildir ve tedaviye ihtiyaç duymaz. Ağrı şiddetliyse veya yaralar daha büyükse, benzokain (Anbesol, Zilactin-B) veya başka bir uyuşturma etkisi içeren topikal kremler uygulanabilir.
Büyük pamukçuk salgınları için reçete edilebilecek ilaçlar simetidin (Tagamet), kolşisin veya oral steroid ilaçları içerir. Bunlar nadiren kullanılır ve sadece tekrarlaayan karmaşık pamukçuklar için işe yaraar. Bazen pamukçuklar, debacterol veya gümüş nitrat ile yakılır.
İyileşmesi uzun süren yaralar veya geçmeyen ateşin eşlik ettiği yaralar tıbbi bakıma ihtiyaç duyar. Tekrar tekrar ortaya çıkan yaralar daha ciddi bir durumu veya ikincil bir enfeksiyonu gösterebilir. Düzenli olarak pamukçuklar geliştirirseniz bir doktorla konuşun.
Riski Azaltın
Ağızınızda yaralar varsa, yaraların nasıl tedavi edileceğini ve yayılmalarını nasıl önleyeceğinizi bilmek için yaranın türünü belirlemek önemlidir. Uçuğunuz veya herpes stomatitiniz varsa, salgınız varken bardak veya mutfak eşyaları paylaşmaktan kaçının. İnsanları öpmekten de kaçınmalısınız. Herpes stomatitinin tedavisi yoktur, ancak semptomlarınızı azaltmak için ilaç alabilirsiniz.
Aftöz stomatit bulaşıcı değildir. Yaşam tarzı değişiklikleri yoluyla stomatitler için riski önleyebilir veya azaltabilirsiniz.
Nasıl Önlenir
HSV-1 virüsü ile enfekte olduktan sonra, virüse hayatınızın geri kalanında sahip olacağınızı bilmelisiniz. Bu virüs hali hazırda dünya çapındaki yetişkinlerin yaklaşık yüzde 90’ında bulunuyor. Açık uçuğu olan biriyle öpüşmekten veya yemek kaplarını paylaşmaktan kaçınmak, enfeksiyonun yayılmasını önlemeye yardımcı olabilir.
Aftöz stomatit için, B vitaminleri (folat, B-6, B-12) gibi bazı besin takviyeleri yardımcı olabilir. Bu vitaminler açısından zengin besinler de yardımcı olabilir. B vitamini açısından zengin bazı yiyecekler şunları içerir:
- brokoli
- dolmalık biber
- ıspanak
- pancar
- buzağı ciğeri
- mercimek
- kuşkonmaz
Uygun ağız hijyeni de önemlidir. Yediğiniz yiyecekler geçmişte salgınları tetiklediyse asitli veya baharatlı yiyeceklerden de kaçınmalısınız. Bir salgını önlemenin bir başka yolu da yemek yerken konuşmamaktır çünkü bu yanağı ısırma şansını artırır. Diş mumu, tutucu veya diş teli gibi diş aletlerinin kenarlarını yumuşatabilir.
Bu makalede verilen bilgiler ve bahsedilen ilaçlar genel bilgi vermek ve farkındalığı arttırmak amacıyla anlatışmıştır. Eğer bahsedilen rahatsızlığa sahipseniz kesinlikle uzman bir hekime görünmeli ve gözetimi altında tedavi olmalısınız.
