Folik Asit’in diğer bir adı da FOLAT olarak bilinmektedir. Folat, suda çözünebilen bir B vitaminidir. 1998 senesinden itibaren, kahvaltılık gevreklere, un, ekmek, tahıl makarna, kurabiye, kraker gibi gıdalara folik asit eklenmektedir. Folik asit genellikle koyu yeşil yapraklı sebzelerde yer alır. Bunun yanında meyveler, et, domates suyu, portakal suyu gibi gıdalarda bulunur.
Folik asit eksikliği daha çok tropikal bölgelerde görülmektedir. Folik asit, özellikle gebelik döneminde önemlidir ve bu dönemde takviye olarak kullanılmaktadır. Folik asitin fazla olması durumunda bir yan etki görülmez. Ancak uzmanlar bu durumun B12 eksikliğini gizlediğini düşünmektedir.
İnsan metabolizmasının günlük olarak folik aside ihtiyacı vardır. Eğer yeteri miktarda folik asit alınmazsa ilerleyen dönemlerde folik asit eksikliği görülebilir. Folik asidi kontrol altında tutmak için kan tahlili yaptırabilirsiniz.
Folik Asit Eksikliği
Folik asit suda çözünebilen bir B vitamini olduğunu ifade etmiştik. Bu özelliğinden dolayı yağ dokularında depolanamaz. Dolayısıyla da kullanılmayan fazla folik asit idrar yoluyla dışarı atılır.
Eğer folik asit oranı düşük bir beslenmeye sahipseniz bir hafta içerisinde kan değerlerinizde düşme görülebilir. Bununla beraber folik asitin düşük olmasına sebep olan bazı durumlar;
- Fenitoin, sulfasalazin veya trimetoprim sülfametoksazol gibi bazı ilaçların kullanılması
- Yeterince taze meyve ve sebze içermeyen sağlıksız bir diyetle beslenmek
- Böbrek diyalizi
- Aşırı alkol alımı
- Sebze ve meyveleri aşırı pişirerek tüketmek. Folat, ısı ile kolayca tahrip olabilir.
- Hemolitik anemiler
- olarak bilinmektedir.
Folik Asit Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Folik asit eksikliği görülmesi durumunda pek çok belirti beraberinde gelebilir. Genel olarak en büyük belirtileri yorgunluk, halsizlik, uyuşukluk, uyuma isteği, kaslarda güçsüzlük olarak bilinmektedir. Bununla beraber;
- Sinirlilik
- İshal
- Depresyon, mental sorunlar, hafıza problemleri, psikolojik sorunlar
- Mide bulantısı, kusma, karın ağrısı, kilo kaybı, ishal
- Baş ağrısı, baş dönmesi
- Nefes darlığı
gibi durumlar görülebilir. Eğer folik aside bağlı olarak kansızlık durumu söz konusu olursa anemi belirtileri görülebilir. Folik asit eksikliğinde daha az görülen belirtiler ise şunlardır;
- Yutma sırasında ağrı
- Dilde pürüzsüzleşme ve hassasiyet
- Ağızda ülser şeklinde kanamalı yaralar
- Ağız köşelerinde çatlaklar
- Hızlı kalp atışı (taşikardi)
- Hızlı nefes alıp verme (takipne)
- Ciltte kızarıklık ve pullanma şeklinde görüşen iltihap
- Dinlemekle duyulan kalp üfürümü
- Folik Asidin Yan Etkileri
Folat eksikliği görüldüğü zaman takviye olarak ilaç kullanılabilir, ancak bu ilaçlar alındığı zaman bazı yan etkileri de beraberinde getirmektedir. Folik asit yan etkileri şunlardır;
- Nefes darlığı,
- Yüz, dudak, dil veya boğazda şişme
- Vücutta kızarıklık
- Gaz
- Ağızda hoş olmayan bir tat
- Uyku problemleri
- Mide bulantısı
- İştah kaybı
- Depresyon
- Heyecanlı veya huzursuz hissetmek
- Şişkinlik
Yukarıdaki belirtilerden ilk iki görüldüğünde vakit kaybetmeden doktora başvurmak gerekir. Aksi halde geri dönülmez sorunlar ortaya çıkabilir.
Folik Asidin Faydaları
Yapılan araştırmalar sonucunda düşük folik asit değeri olan kişilerde depresyon görülme durumu çok daha fazladır. Dolayısıyla mental sağlık için folik asit büyük önem taşımaktadır.
- Kalp sağlığını korumaya yardımcı olur. Folik asit eksikliğinde homosistein seviyesi yükseldiği için takviye kullanılmaktadır.
- Yapılan araştırmalar sonucunda folik asidin ve B12’nin kardiyovasküler hastalık riskini azalttığı bilinmektedir.
- Bazı kanser türlerinin gelişim riskinin önüne geçer. Yapılan araştırmalarda folat değeri düşük olan kadınlarda meme kanseri daha fazla görülmüştür.
- Hamile kadınlarda fetüsün düşmesi ve doğumsal anomali gelişim riskini düşürür. Dolayısıyla hamilelik sürecinde folik asit alımı önemlidir.
Folik Asit İçeren Zengin Yiyecekler
Yetişkimlerin günlük en az 400 mcg kadar folat alması gerekmektedir. Bu yüzden beslenme programları içerisinde folik asit içerikleri besinlerin bulunması önemlidir. Aşağıdaki listeden folat içeren besinleri görebilirsiniz.
- Yeşil Yapraklı Sebzeler: Ispanak, lahana ve roka gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler folik asit bakımından zengindir. Aynı zamanda vitamin ve mineral içermektedir.
- Yumurta: Folik asit için diyet hazırlanıyorsa, kahvaltılarda yumurta tüketmek iyi bir seçenektir. Yumurta folat içermekle beraber protein, selenyum ve B12 vitamini içerir.
- Baklagiller: Fasulye, bezelye, mercimek gibi besinlerin içerisinde folat bulunmaktadır. Örnek olarak, bir kâse (177 gram) pişmiş barbunya 131 mcg folat içerir. Bu oranda günlük folat ihtiyacının %33’ünü karşılamaktadır.
- Pancar: Günlük bir kase çiğ pancar tüketimi folik asit ihtiyacının %33’ünü karşılamaktadır. Aynı zamanda magnezyum, potasyum ve C vitamini bakımından zengindir.
- Brüksel Lahanası: Brüksel lahanası çeşitli vitamin ve minerallerin yanı sıra folat bakımından zengindir.
- Brokoli: Brokoli içerisinde de folat bulunmaktadır. Özellikle pişirildiğinde folik asit oranı yükselmektedir.
- Fındık: Fındık, protein bakımından oldukça destekleyici bir besindir. Aynı zamanda lif bakımından zengindir ve vücudun ihtiyacı olan çeşitli mineralleri ve vitaminleri içermektedir. Folik asit eksikliği yaşayan kişilere fındık tüketmesi tavsiye edilmektedir.
- Dana Ciğeri: Folat her kadar çoğunlukla sebzelerde bulunsa da, en konsantre folat kaynaklarından bir tanesi dana ciğeridir.
