Göğüs kafesinin içinde orta hattın birazcık daha solunda bulunan ve insanoğlu için yaşamsal önem arz eden kalp, sıradan insanlarda ortalama günde 100 bin kez kasılarak vücudumuza günde 8000 litre kan pompalar. Erkeklerde 340 gram, Kadınlarda ise 300 ile 320 gram ağırlığında değişen kalp kaslı bir yapıya sahiptir. Kalbimizde meydana gelen herhangi bir hastalık, koroner kalp hastalıkları, kalp kası hastalıkları veya kalp kapak hastalıkları ise yaşanan kalp krizinin sebebi olabilir.

Kalp Krizi Nedir?

Tıp dünyasındaki ismi ile “miyokard enfarktüs” olarak adlandırılan kalp krizi halk içinde korkulan rahatsızlıklardan biridir. Pek çok insan “Kalp krizi nedir?” sorusuna cevap ararken, birçoğu da “Kalp krizi niçin olur?” sorusunu araştırır. Kalp krizi, kalbi besleyen koroner damarların  tıkanması ve bunun neticesinde da kalbin kas dokusunu hasar görmüş olduğu durumdur. Aksayan kan akışı, kalbin önemli derecede zarar görmesine sebep olur. Bu yüzden doğru zamanda ve doğru bir müdahaleyle kalp damarlarının açılması ve kalp dokusu kaybının önüne geçilmesi gerekir.

Kalp Krizi Belirtileri

Kalp krizi rahatsızlığının büyük ya da küçük pek çok belirtisi olabilir. Bu yüzden “Kalp krizi belirtileri nedir?” sorusuna verilen yanıtlar temel kalp krizi belirtileri anlaşılabilir. Kalp krizi geçiren bir kişinin en güçlü olarak hissettiği belirti şiddetli göğüs ağrısıdır. Göğüs kafesi ardında adeta bir ağırlığın çöktüğü ve baskı yapıcı bir ağrıdan söz edilebilir. Bu tür bir ağrı, nefes alıp verme ya da hareket etme ile azalma ya da artış göstermez. Ağrı bununla beraber çene, sırt, omuz, kol, karın ya da boyuna da yayılabilir. Bazı durumlarda sağ kol uyuşması kalp krizi emaresi bile olabilir. Bazı durumlarda ise sol el parmak uyuşması kalp krizi ile ilişkilendirilebilmektedir.

Kalp krizi belirtilerinin ne kadar süreceği de merak edilen bir konudur. Genel olarak kalp krizi ağrısı gerekli müdahale yapılmadan iyileşmez.

Kalp krizi emareleri içinde mide bulantısı ve kusma, ani soğuk ter basması, baş dönmesi, sıkıntılı genel durum, acele yorulma, nefes darlığı ve kalp ritim bozukluğu da yer almıştır. Kalp krizi emaresi yaygın bilinenin aksine devamlı şiddetli ve ani göğüs ağrısı şeklinde meydana gelmeyebilir. Bazı insanoğlu, belirgin şikayetler oluşmadan sessiz ve gizli saklı kalp krizi geçirebilir (bilhassa şeker hastalığına haiz olanlar). Erkeklerde kalp krizi emareleri, bayanlara bakılırsa değişik olabilir. Amerikan Kalp Derneği’nin araştırmalarına bakılırsa sırt ya da çene ağrısı, nefes darlığı, kusma ve bulantı kalp krizi geçiren erkeklerde daha sık görülmektedir. Buna rağmen hanımlarda kalp krizi emareleri daha fazla göğüs kafesi odaklıdır. Erkeklerde bu durum göğüs kafesine baskı ile adım atar ve kola doğru yayılır.

Kalp Krizi Nasıl Oluşur

Kalp krizinin altında yatan temel niçin damar duvarına biriken kolesterole bağlı oluşan plakların yırtılmasına bağlı oluşan pıhtıdır.  Bu durum neticesinde damar tıkanarak kalp kasının kan ihtiyacı karşılanamamaktadır.  Kalp kası hücreleri ölmeye başlayarak tıkalı alanda kalp kası fonksiyonunu kaybetmektedir. Her geçen saniye kaybedilen kalp kası hücresi demektedir. Dolayısıyla kalp krizine erken müdahale dirimsel öneme haizdir.

Kalp Krizi Nedenleri

Kalp krizi sebepleri içinde en çok karşılaşılan durum, kolesterol plaklarının arter duvarına birikmesi (ateroskleroz) dir. Bu durum neticesinde damar duvarlarında sertleşme meydana gelecek ve arter iç kanalı daralacaktır. Daralan damarlar vücuda yeterince kan akışı sağlayamazsa, kalp kasına kafi oranda oksijenli kan gidemez. “Kalp krizi neden olur” sorusuna verilecek öteki yanıtlar içinde sağlıksız beslenme, aşırı stres, genetik yatkınlık ya da sigara öncelikli nedenler olarak sayılabilir.

Pek fazla kişide koroner damarlara yağ ya da plak birikimi seneler süresince sessiz şekilde devam eder. Üst üste eklenen faktörler zaman içinde damarların tıkanmasına niçin olurken, bilhassa sigara kullanımı bu mevzuda hızlandırıcı tesir olarak rol oynar. Sigara kullanan kişilerin kalp krizi riski diğer insanlara göre 3 kat daha yüksektir.

Kalp krizinin öteki bir sebebi de yüksek kolesterol olarak tanımlanan kandaki LDL oranının yüksek olmasıdır. LDL’yi en olması gereken en alt frekans aralığında tutabilmek için işlenmiş et (salam, sosis, sucuk), midye, kalamar, kızartma, sakatat ürünleri (kokoreç,işkembe vs.) , kırmızı et, mayonez, tam yağlı ürünler, krema ve tereyağı şeklinde gıdalardan uzak durulması gerekir.

Şeker hastalığına yakalanmak da kalp krizi riskini artırabilir. Meydana getirilen araştırmalara bakılırsa, şeker hastalığı bulunan kişilerin daha sık kalp krizine yakalandıklarını ortaya koymaktadır. Şeker hastalığı, damar duvarlarındaki esnekliği yok eder, kandaki pıhtılaşma seviyesini artırır ve damar iç yüzeyindeki hücrelerin daha kolay hasar almasına niçin olur. Bunların yanı sıra fizyolojik aktivite azlığı ve sağlıksız beslenme şeklinde durumlar da eklenince kalp krizi riski ortaya çıkar.

Kalp krizinin öteki sebepleri şu şekilde sıralanabilir:

  • Yüksek gerilim (hipertansiyon),
  • Aşırı kiloluluk,
  • Fizyolojik aktivite azlığı (Hareketsizlik)
  • Doğuştan gelen kalp hastalıkları,
  • İleri Yaş (bayanlarda >55, erkeklerde >45).

Kalp Krizi Ne Kadar Sürer?

Göğüste yanma ve sıkışma hissi, solgunluk, terleme ve nefes darlığı, kalp krizinin ilk emareleri arasındadır. Bu emareler eğer kalp damarı tam tıkanmış ise saatler boyu devam edebilir, müdahale yapılmadan ağrının geçmesi genelde ihtimaller içinde değildir. Eğer damar tam tıkanmamışsa ve ya damarda daralma mevcutsa  10-15 dakika kadar şiddetli göğüs ağrısı şeklinde kendini göstermektedir. Kalp krizi ne kadar sürer diye merak edenler, bu emareleri takip etmeli ve emareler görüldüğü andan itibaren alınması ihtiyaç duyulan önlemleri doğru ve süratli şekilde almalıdır.

Kalp Krizi Anında Ne Yapılması Gerekir?

Kalp krizi anında ne yapılmalı sorusu, pek fazla şahıs için hem kriz anında kendisi için hem de yakınları için ciddiyet taşıyan bir husustur.  Kalp krizinin ilk ve en kuvvetli işareti olan göğüs ağrısı, baskı ve yanma şeklinde adım atar ve sonrasında boyun ve kola doğru yayılır. Sırtta ve alında soğuk terleme adım atar. Kimi zaman şiddetli bulgular eşliğinde ortaya çıkan kalp krizi, kimi zaman de hafifçe bir hastalık şeklinde görülebilir. Bu esnada ağrı hareket etmekle artar, dinlenmekle azalsa da tamamen geçmez. Yarım saatten uzun sürebilir ve soğuk terleme ile mide bulantısı eşlik edebilir. Bu yüzden hafifçe ya da şiddetli göğüs ağrıları devamlı dikkate alınmalıdır.

Kalp krizi anında dakikalar ile yarışılır. En kısa sürede bir sağlık birimine ulaşmak gerekir. Kalp krizi geçiren şahıs asla kendi başına hastaneye gitmemeli, merdiven çıkmak şeklinde daha fazla oksijen gerektiren hareketleri yapmaktan kaçınmalıdır. Hem kendiniz için hem de çevrenizdeki kalp krizi geçiren kişiler için alabileceğiniz ilk önlemler şunlar olabilir:

  • Kalp krizi emarelerinden biri başladığı ilk yapılacak iş uzman yardım çağırmaktdır. Şu demek oluyor ki hemen 112 aranmalıdır.
  • Eğer yalnızsanız ve telefonunuza yakın bir yerde ise ambulansı ve yakınlarınızı arayarak haber verin.
  • Üzerinizdeki kravat ya da gömlek şeklinde kıyafetlerin yaka kısımlarını gevşetin/açın.
  • Kalp krizi ilkyardım gerektiren bir durum olduğundan, yanınızda deneyimli biri var ise yardım isteyin. Şahıs ilkyardım eğitimi almamışsa, size müdahale etmesine izin vermeyin ve ambulansı aramasını isteyin. Kalp krizi geçiren şahıs ne kadar yakınınız olursa olsun ilkyardım eğitiminiz yoksa siz de müdahale etmemelisiniz.
  • Mümkünse pencere ve kapıları açarak ortamın bolca oksijenle dolmasını sağlayın.
  • Kalp krizine otomobil kullanırken yakalanırsanız, hemen aracı kenara çekin ve yardım isteyin.

Editör: Samet Sağlam