Kur’an-ı Kerim ile alakası olan her Müslüman bilir ki, Kur’an-ı Kerim’de, okunduğu zaman secde edilmesi gereken bazı ayetler vardır. Bu ayetleri okuyan veya dinleyen kimseler namaz dışında veya namaz içinde de olsalar secde etmeleri gerekir.
SEBEBİ; Allah’u Teâla’ya saygı, O’nu yüceltme ululama ve secde etmeyen kibirlilere bir cevap olmasıdır. Kur’an-ı Kerim’de “Onlara Kur’an okunduğu zaman secde etmezler” (İnşikak sü.21). Hacc süresinde de 77. ayette; “Ey iman edenler, rüku edin, secde edin, rabbinize ibadet edin, hayırlı işler yapın ki kurtuluşa eresiniz” denilmektedir. Hz Peygamber (as)’dan bu konuda bir çok hadis rivayet edilmektedir. Hz.Ömer’in oğlu Abdullah; “Rasülüllah bize Kur’an okur, secde ayetini de okur hem kendisi hem de biz onunla beraber secde ederdik….” (Buhari,Müslim) demiştir.
Bir başka Hadis’te de Allah Rasülü (as) Nahıl süresini okudu, secde ayeti gelince; “Ey insanlar! kim secde yaparsa doğru yapmış olur, kimde secde etmez ise onun için bir günah yoktur..” (Neylülevtar) dediği bildirilir.
Bu delilleri yorumlayan İslam alimlerinden Hanefilere göre secde ayetini okuyana ve dinleyene secde etmek “vacip” olur. Diğer mezheplere göre ise “sünnet”dir.
SAYILARI: Kur’an-ı Kerim’deki secde ayetlerinin adetleri de muhteliftir. Bazı alimlere göre; (Malikiler) 11, bazılarına göre 14, (Hanefiler) bazılarına göre 15, (Şafiiler)dir. Caferi mezhebine göre de secde ayetlerinin sayısı sadece 4’dür. Yine bu secde ayetlerinden 7’si okunduğunda secde etmek farz, (Araf, Rad, Nahil, İsra, Meryem, Hacc, Sad) 3’ün-de Vacip, (Furka, Secde, Fussilet), 4’ünde ise sünnettir. (Nemil, Necim, İnşikak, Alak)
ZAMANI: Bizim memleketimizdeki hakim/çoğunluk mezhebi olan Hanefilere göre Namaz dışında/ mukabelelerde okunan bir secde ayetinden dolayı yapılması gereken secde nin hemen yapılması gerekmez, sonradan da yapılabilir. Ancak unutulmasın diye hemen yapmak iyi olur. Namaz içinde secde ayeti okununca; eğer daha üç ayetten fazla okunacaksa, hemen secde etmek gerekir, kalkıp okumaya devam edilir. Fakat secde ayeti son ayet olarak okunursa nazmın secdesi o ayet içinde geçerli olur. Peygamberimiz (as) Cuma günü sabah namazında “secde” süresini okur cemaatle beraber secde yi yapar ve ayağa kalkarak okumaya devam ederdi. Bu gün Mekke ve Medine mescitlerinde imamlar her Cuma günü sabah namazında bu sünneti yerine getirmektedirler..
MEKRUH VAKİTTE SECDE AYETİNİ OKUMAK: Bilindiği gibi İslam fıkhında/ibadetlerle ilgili esaslar da namaz kılınması yasak olan “Mekruh” olan vakitler vardır. Bunlar, güneş doğarken, öğleyin tam tepeye dikildiği zaman ve güneş batarkendir. Hanefi mezhebine göre bu üç vakitte kılınamayan ikindi namazının farzı hariç hiçbir namaz kılınamaz. Okunmuş olan bir secde ayetinden dolayı da secde edilemez.
Yalnız diğer mezheplere göre, bu mekruh vakitlerde “sebepli” bir namaz kılınabilir. Örneğin; Tavaf namazı, mescide girme namazı gibi. İşte bu görüşe göre önceden okunmuş bir secde ayetinden dolayı gereken secde zamanında yapılmayıp geri bırakıldı ise, mekruh vakitte bu secde yapılamaz. Ancak mekruh vakitte okunan secde ayetinden dolayı o anda yani mekruh vakitte secde edilebilir. Hanefilerin güneş batarken bile kılınamayan ikindi namazının farzının kılınmasını onaylamaları da bu sebeple olsa gerektir. Ve makuldur/doğrudur.
DİĞER BAZI HÜKÜMLER: Hayız veya nifas halinde bulunan bayanların, secde ayetini okumalarından dolayı ve ne de işitmelerinden dolayı secde etmeleri gerekmez. Radyo ve Tv’lerden işitilen ve okunan secde ayetinden dolayı da secde etmek gerekir. Yolculuk halinde binek vasıtalarında okunan veya işitilen bir secde ayetinden dolayı da secde etmek gerekir. Secde ayetinin tercümesini okuyanlara da secde etmek gerekir. Herhangi bir sebeple yapılamayan veya unutulan bir secde, aradan uzun zaman geçince yapılması gerekmez. Bunda bir günah yoktur.
NASIL YAPILIR: Secde ayeti okununca ayağa kalkılır, eller kaldırılmadan “Allahü ekber” diye tekbir getirilir, namaz secdesi gibi secde yapılır. Secdede üç defa “Sübhane rabbiyelala” denilir, tekrar bir tekbir getirilir ayağa kalkılır. “Semi na ve ata na ğufraneke Rabbena ve ileykel masır” denilir. Secde böylece tamam olmuş olur.
