Daha ilk günkü yazımızda “Tarih önemlidir” demiştik sizlere. Fakat arada bir tarihin tozlu sayfaları arasından sıyrılıp şöyle bir parça da olsa latife yapmak gerekiyor sanırım. Tarihçinin latifesi ne olacak, tabi ki tarihin derinliklerinden kopup gelecektir. Bugünkü yazımız da bu güzel hikaye olsun.
Hattat ile Kadı hikâyesi
Eski zamanlardan birinde bir hattatın davalık bir durumu olmuş ve yolu Kadı Efendinin huzuruna düşmüş -ki, biz bu hattatın ismini bilmiyoruz zira vak’anüvistler hattatın ismini derkenar olarak dahi olsa kaydetmemişler. Bu arada, vak’anüvistler, Kadı Efendinin adının Ahmet olduğunu kaydederler, hatta lakabıyla birlikte tam olarak Gül Ahmet’miş adı. Fakat o an üzerinde yakaları samur kürk kaplı bir kaftan mı, yoksa atlastan bir cübbe mi olduğunu belirtmemişler.
Neyse, biz geçelim bu kılık kıyafet mevzuunu bir kalem. Hattatın davası görülmüş. Kadı Efendi, hattatın aleyhine sonuçlandırmış davayı. Hattat Efendi ne yapsın, Yargıtay’dı, margıtay’dı uğraşacak uğraşmasına ama ne usul-ü erkânı biliyor ne de buna harcayacak vakti var. Bu arada o zamanın Yargıtay’ı da, Şeyhülislamlık makamıdır, bilesiniz. Zaten Kadı Efendi de yan gözle Hattat Efendiye bakıp duruyormuş ki, devlet kapısına, temyize filan gitmeye. Devlet kapısıyla, defterdarlık, rikab-ı hümayun, kazaskerlik, şeyhülislamlık makamı ve sair makamlarla bir sürü yazışmayla uğraşmaktadır zaten. Ayrıca yazışmalarda kullanılan o doktor reçetesi gibi yazı stili ki, bana üniversite yıllarımda “Arşiv vesikaları” dersimizde en zor gelen türü siyakat yazısı idi.
Osmanlıca da bir hayli fazla yazı stili mevcuttur. Kufi, Nesih, Rik’a, Sülüs, Ta’lik, Divani birde bunların incesi var, kalını var ve sair, ila ahir… Bir de, Evrak-ı mühimme daha girizgahıyla bir başlar ki; “Der-i devlet-i mekine, arz-ı dai-i kemine oldur ki. Düstur-ül mükerrem, müşir-ül mufahham, mütemmim-i neham-ı enam, bi rebbi-i saib… diye uzaaar gider. Bu arada bi’l vesile Arşiv Vesikaları dersimize giren değerli hocam Profesör Doktor Mehmet İpşirli Bey’e de sevgi ve saygılarımla selamlarımı gönderiyorum.
Neyse efendim, Hattat Efendi, boynu bükük ayrılır Kadı Efendinin huzurundan fakat bir yandan da içinden der durur: “Kadı Efendi, Kadı Efendiii… Elbet bir gün düşeceksin sen benim elimeee!..”
Aradan günler, haftalar, aylar ve dahi yıllar geçer. Kadı Efendi her gün onlarca dava görür, aklında mı kalır hattatın davası, fakat hattat hayatı boyunca o güne kadar tek davaya girmiştir, unutmamıştır ve unutmaya da pek niyetli değildir.
Aradan bir hayli zaman mürur ettikten sonra Kadı Efendi bir gün etrafından eksik olmayan avanesine der ki:
“Dostlarım, yaş artık kemale erdi, saçımız sakalımız ağardı, Hazreti Azrail’in bize de selam verme vakti yakındır sanırım. İsterim ki, şu dünyadan göçmeden evvel ismimizi yaşatacak, bizi hayırla yâd ettirecek güzel bir hatıra bırakalım. Bu konuda fikriniz nedir?”
Kimisi han yapalım demiş, kimisi hamam, “medrese, cami, külliye yapılmasını telkin edenler de olmuş ama bunların inşası maddi yönden külfetli iş, vezir-i vüzera değil ki, senelik 80-100.000 altın varidatı olsun. Şunun şurasında aldığı ayda 5-600 akçe. Sonuçta bir çeşme yaptırtmakta karar kılmış.
“İyi de, bu çeşmeye bir de kitabe yaptırtmak lazım” demiş dostlarından biri.
“O kolay” demiş bir başkası. “Ben bir hattat bilirim ki, hemi de şairdir kendisi, bir beyit yazar ki sorma, sonra o beyiti taşa bir çiçek gibi nakşeder” deyip şu bizim yıllar önce boynu bükük halde kala kalan hattatı önermiş.
Değerli okurlarım, bu arada bir hususu belirtmekte fayda mülahaza ediyorum. İçinizde bilenleriniz vardır muhakkak, Osmanlıca da kef harfi bazı kelimelerde “k” olarak bazı kelimelerde de “g” olarak okunur. Bu ayrıntıyı sakın unutmayın, yakın zamanda lazım olacak çünkü.
Çeşme yapılmış, hattat ile görüşülüp onun mermere nakşettiği güzel bir beyit de çeşmenin üzerine yerleştirilmiş. Gelen geçen, sudan içen kaldırır başını okurmuş yazıyı. “Gel gül Ahmet çeşmesinden iç gül ab-ı asa su”
Gel zaman git zaman, bir gün cahilin birinin yolu düşmüş çeşmenin başınaaa… Önce, kana kana içmiş sudan, sonra başını kaldırıp başlamış okumayaaa;
“Gel kel Ahmet çeşmesinden iç kılab-ı asa su…”
Efendim, benim bir parça da olsa edebi olarak süslediğim bu güzel hikâyeyi, 80’li yıllarda İstanbul Üniversitesinde, Osmanlıca dersimize giren çok sevdiğim değerli hocam Profesör Doktor Cevdet Küçük Bey anlatmıştı. Kendisine sonsuz sevgi ve saygılarımla sağlık ve mutluluklar diliyorum.
